Ile fiskus bierze za ściągnięcie długu?

Uruchomienie procedury egzekucyjnej w celu ściągnięcia zaległego podatku oznacza dla niesumiennego podatnika dodatkowe obciążenia finansowe. Musi bowiem pokryć koszty działań podjętych przez fiskusa. Tylko w wyjątkowych sytuacjach można liczyć na ich umorzenie.

Koszt egzekucji

Daniny niezapłacone dobrowolnie przez podatnika urząd skarbowy ściąga w trybie egzekucyjnym. Może zablokować rachunki bankowe, zlicytować mienie ruchome, zająć nieruchomości itd. Koszty podjętych działań obciążają podatnika. Musi pokryć opłatę manipulacyjną, opłaty za czynności egzekucyjne i poniesione wydatki.

Opłata manipulacyjna pobierana jest z tytułu zwrotu wydatków za wszystkie czynności manipulacyjne związane ze stosowaniem środków egzekucyjnych. Wynosi ona 1% kwoty egzekwowanych należności objętych każdym tytułem wykonawczym, ale nie mniej niż 1,40 zł. Opłaty za czynności egzekucyjne, np. za zajęcie wynagrodzenia za pracę, pobiera się w wysokości obliczonej jako określony procent egzekwowanej należności. Określono jednocześnie minimalne stawki (więcej w tabeli). Należy zaznaczyć, że jeżeli w celu ściągnięcia tej samej należności dokonano zajęcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, wynagrodzenia za pracę, innych wierzytelności pieniężnych lub praw majątkowych, ruchomości oraz nieruchomości, opłatę egzekucyjną pobiera się tylko za jedno zajęcie - za które należy się najwyższa opłata, nie mniej jednak niż 6,80 zł. Wydatkami są natomiast koszty faktycznie poniesione przez urząd skarbowy w związku z prowadzeniem egzekucji. Zalicza się do nich np. cenę zamieszczenia ogłoszenia w prasie, należności biegłych, koszty sporządzenia dokumentów.

Zasady ustalania kosztów egzekucyjnych - zwłaszcza brak określenia górnej granicy opłat za czynności egzekucyjne - od lat są przedmiotem krytyki. Resort finansów od dłuższego czasu zapowiada przeprowadzenie w tym zakresie reformy. Ma powstać taki system naliczania, wysokości i poboru kosztów egzekucyjnych, który będzie mobilizował do dobrowolnego regulowania należności pieniężnych, ale także zapewni odpowiedni poziom finansowania zadań administracyjnych organów egzekucyjnych.

Obciążenie dłużnika

Podatnik musi pokryć koszty egzekucyjne także w przypadku, gdy ureguluje dług po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, ale przed ściągnięciem go przez urząd skarbowy. Przesądza o tym art. 64 § 8 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis ten stanowi, że zapłata dochodzonej należności po dokonaniu czynności egzekucyjnych, nie zwalnia dłużnika z obowiązku uiszczenia kosztów egzekucyjnych.

Egzekucja administracyjna rozpoczyna się zasadniczo w chwili doręczenia podatnikowi odpisu tytułu wykonawczego. Jeżeli jednak wcześniej nastąpi doręczenie dłużnikowi zajętej wierzytelności, np. bankowi, zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, np. rachunku bankowego, to dokonanie tej czynności stanowi początek egzekucji.

Problem pojawia się, gdy zapłata zaległego podatku i uruchomienie procedury mającej na celu jego przymusowe ściągnięcie następuje w tym samym dniu. Taki zbieg nie jest rozstrzygany na korzyść podatnika. Uregulowania zaległej kwoty w tym samym dniu, w którym następuje wszczęcie egzekucji, nie uznaje się za wcześniejsze wykonanie tego obowiązku. Nie ma znaczenia, która z tych czynności była w tym dniu pierwsza (por. Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 6 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 375/14).

Urząd skarbowy zwróci natomiast podatnikowi należności z tytułu kosztów egzekucyjnych, jeżeli po ich pobraniu okaże się, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji było niezgodne z prawem. Kwoty te zostaną oddane wraz z ustawowymi odsetkami.

Dozwolone ulgi

Urząd skarbowy może przypadające na jego rzecz koszty egzekucyjne umorzyć lub rozłożyć na raty. Jest to jednak dopuszczalne w wyjątkowych przypadkach. Na uregulowanie kosztów egzekucyjnych w ratach ma szansę ten, kto dowiedzie, że jest to uzasadnione ze względu na jego ważny interes, np. trudną sytuację rodzinną. Umorzenie kosztów egzekucyjnych wchodzi natomiast w rachubę, gdy:

1) stwierdzono nieściągalność dochodzonej należności lub gdy podatnik wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów egzekucyjnych bez znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej,

2) przemawia za tym ważny interes publiczny,

3) ściągnięcie tylko kosztów egzekucyjnych spowodowałoby niewspółmierne wydatki egzekucyjne.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.)