Co warto wiedzieć o opłatach komorniczych i ich wysokości?

Ponieważ prowadzenie egzekucji komorniczej jest najczęściej kolejnym po sprawie sądowej etapem odzyskiwania należności, zarówno dłużnik, jak i wierzyciel powinni wiedzieć, w jaki sposób komornicy ustalają wysokość opłaty egzekucyjnej. Warto wiedzieć, że opłata ta może ulec zmianie oraz kto i w jakich sytuacjach może żądać jej obniżenia.

Oprócz tego, że komornik przed pierwszą czynnością w sprawie żąda zaliczki na konkretnie wskazane wydatki, np. poszukiwanie majątku dłużnika czy doręczenie korespondencji, ustala on także opłatę egzekucyjną. Opłata ta jest pobierana przez komornika od dłużnika, a nie od wierzyciela. Jest ona potrącana przez komornika z wyegzekwowanych od dłużnika kwot.

Opłata egzekucyjna wynosi w przypadku dochodzenia roszczeń pieniężnych 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia (jednak nie mniej niż 1/10 i nie więcej niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Jest ona ustalana na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Przepis ten zawiera pewne wyjątki dotyczące m.in. egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego czy wynagrodzenia za pracę, w zakresie których komornik pobiera opłatę w wysokości 8% wyegzekwowanego świadczenia (jednak nie mniej niż 1/20 i nie więcej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Zatem w przypadku, gdy suma dochodzonego roszczenia jest znaczna, komornik nierzadko pobiera opłatę w wysokości nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Przepis ten dotyczy zarówno wierzycieli, jak i dłużników, bowiem w przypadku niecelowego wszczęcia egzekucji (np. gdy roszczenie zostało już zapłacone) opłatę egzekucyjną uiszcza wierzyciel.

Czy istnieje możliwość kwestionowania wysokości opłat naliczanych przez komorników i w jaki sposób tego dokonać?

Korzystna zmiana przepisów

Z dniem 9 września 2010 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, która wprowadziła do niej m.in. ust. 7-10 w art. 49 ustawy. Nowelizacja umożliwiła dłużnikowi (w sytuacji, gdy egzekucja była niecelowa także wierzycielowi) złożenie wniosku o obniżenie wysokości opłat egzekucyjnych. Ponieważ przepisy te obowiązują także obecnie, sąd po rozpoznaniu wniosku może obniżyć wysokość opłat, uwzględniając w szczególności nakład pracy komornika lub sytuację majątkową wnioskodawcy oraz wysokość jego dochodów.

Wprowadzone zmiany zostały ocenione pozytywnie, gdyż uzależniły wynagrodzenie komorników m.in. od wykonanej przez nich pracy. Ponadto dały stronom możliwość obrony swoich praw majątkowych w sytuacji, gdy komornik uzyskał wynagrodzenie rażąco wygórowane w stosunku do nakładu jego pracy, np. gdy jedyną jego czynnością było zajęcie rachunku bankowego, a naliczona opłata egzekucyjna wynosiła kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Sąd może obniżyć wysokość opłaty stosunkowej od świadczeń pieniężnych biorąc pod uwagę nakład pracy komornika oraz sytuację majątkową wnioskodawcy.

Trybunał także nie pomógł komornikom

Ponieważ komornicy zakwestionowali konstytucyjność wprowadzonych przepisów, stały się one przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, który wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013 r., w sprawie o sygnaturze akt K 1/11, uznał, że są one zgodne z ustawą zasadniczą. Trybunał Konstytucyjny także w wyroku z 26.02.2013 r. w sprawie o sygnaturze SK 12/11, wskazał, że wynagrodzenie komornika powinno być stosowne do wykonanej przez niego pracy.

Jak doprowadzić do zmniejszenia opłaty?

Osoba zobowiązana do uiszczenia opłaty wyliczonej przez komornika, chcąc zakwestionować jej wysokość, powinna złożyć do sądu wniosek o obniżenie wysokości opłat na podstawie art. 49 ust. 7 ustawy o komornikach. Składa się go w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o ściągnięciu opłaty lub wydania przez komornika postanowienia, w którym wzywa dłużnika (lub wierzyciela) do jej uiszczenia (art. 49 ust. 8 ustawy). Sądem właściwym jest sąd rejonowy właściwy dla komornika prowadzącego egzekucję.

Od postanowienia sądu można się odwołać

Jeżeli wniosek o obniżenie został wniesiony po terminie, zostanie on odrzucony przez sąd, natomiast w przypadku gdy będzie zawierał braki formalne, sąd wezwie do ich uzupełnienia. Rozpoznając wniosek o obniżenie opłaty egzekucyjnej sąd powinien zbadać nakład pracy komornika oraz sytuację majątkową wnioskodawcy i wysokość jego dochodów i na tej podstawie wydać postanowienie w przedmiocie obniżenia opłaty.

Chociaż komornicy podnoszą argumenty, iż opłaty egzekucyjne stanowią dochody komorników i są one przeznaczane na utrzymanie ich kancelarii, a ciężar ich poniesienia ciąży na dłużniku, nie oznacza to, że jest on bez szans. Na postanowienie sądu I instancji w przedmiocie obniżenia opłaty egzekucyjnej służy bowiem stronom (a więc także wierzycielowi) zażalenie do sądu II instancji. Tezę tę potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 czerwca 2013 r., w sprawie o sygn. akt III CZP 32/13.

Zatem zarówno dłużnik, jak i wierzyciel kwestionując postanowienie sądu mogą w terminie 7 dni wnieść zażalenie do sądu II instancji kwestionując postanowienie o obniżeniu opłat egzekucyjnych.

Chociaż wniosek o obniżenie opłaty egzekucyjnej jest coraz częściej spotykany w praktyce, należy pamiętać, iż ma on zastosowanie jedynie do egzekucji świadczeń pieniężnych, nie znajdzie natomiast zastosowania do świadczeń niepieniężnych, np. opróżnienia lokalu lub wydania rzeczy ruchomej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2011 r. nr 231, poz. 1376 ze zm.)