Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Firma  »  Inne zagadnienia  »   Odsetki umowne czy ustawowe?
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Odsetki umowne czy ustawowe?

Gazeta Podatkowa nr 84 (1125) z dnia 20.10.2014
Tomasz Konieczny

Odsetki dzieli się przede wszystkim na kapitałowe oraz za opóźnienie. Wysokość jednych i drugich może być regulowana umownie, choć w pewnych granicach. Roczna stopa odsetek może też wynikać z przepisów prawa - wówczas w miejsce odsetek umownych pojawiają się odsetki ustawowe. Na obecną chwilę, biorąc pod uwagę rekordowo niski poziom stopy kredytu lombardowego NBP, wierzycielom nie opłaci się umawiać na wysokość odsetek, skoro poziom odsetek umownych nie może przekraczać odsetek maksymalnych, które obecnie są niższe od odsetek ustawowych.

Sytuacja po cięciach stóp

Decyzja Rady Polityki Pieniężnej w kwestii istotnego obniżenia - do rekordowo niskich poziomów - stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego, która weszła w życie 9 października br., powoduje dość nietypową sytuację. Po raz pierwszy poziom odsetek maksymalnych spadł poniżej skali odsetek ustawowych i obecnie wartości te wynoszą w stosunku rocznym odpowiednio 12% i 13%.

Jest to o tyle dziwne i raczej nieprzewidziane przez ustawodawcę, który w 2006 r. wprowadzał tzw. ustawę antylichwiarską, że maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, czyli właśnie poziomu tzw. odsetek maksymalnych. Okazuje się zatem, że brak umownej regulacji w kwestii odsetek za opóźnienie (skutkujący naliczaniem odsetek ustawowych) jest od niedawna korzystniejszy dla wierzyciela aniżeli przyjmowane nierzadko w umowach odwołania do maksymalnego oprocentowania.

Wszystko jednak wskazuje na to, że z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia niedługo. Należy się spodziewać szybkiej interwencji rządu w tej sprawie - oczywiście w kierunku dość poważnej redukcji stopy odsetek ustawowych. Wymaga to jednak wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia. Przy określaniu wysokości odsetek ustawowych rząd powinien kierować się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych NBP.

Oprocentowanie kapitałowe

Umowną lub ustawową wysokość mogą mieć nie tylko odsetki za opóźnienie (nazywane też odsetkami za zwłokę lub odsetkami karnymi), co również odsetki kapitałowe. Pełnią one rolę wynagrodzenia za możliwość korzystania z obcego kapitału (np. pożyczki, lokaty bankowej). Chodzi w gruncie rzeczy o oprocentowanie, które limitowane jest wymiarem odsetek maksymalnych. Oznacza to, że oprocentowanie najdroższych pożyczek gotówkowych staje się atrakcyjne, ponieważ nie może przekraczać 12% w skali roku, jednak w zamian banki zarabiają na sprzedaży swoim klientom polis ubezpieczeniowych.


Kalkulatory odsetek ustawowych oraz umownych dostępne są w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.


Odsetki kapitałowe w zasadzie muszą wynikać z umowy. W prawie cywilnym obowiązuje bowiem zasada nominalizmu. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej (art. 3581 Kodeksu cywilnego). Zatem gdy A udzieli pożyczki B na określony czas, a strony nie dokonają zastrzeżenia odsetek kapitałowych, to B może zgodnie z umową zwrócić pożyczkę wyłącznie w takiej kwocie, w jakiej została mu pożyczka udzielona (tj. w wysokości nominalnej).

Odsetki za opóźnienie

Inny od odsetek kapitałowych charakter mają odsetki za opóźnienie. Mają one na celu dyscyplinowanie dłużnika w terminowym regulowaniu zobowiązań pieniężnych, jak również stanowią sankcję za brak świadczenia w ustalonym terminie.

Odsetki za opóźnienie swoje źródło biorą najczęściej z przepisów prawa. W przypadku bowiem gdy B nie zwróci A owej pożyczki w terminie, to choćby umowa nie stanowiła żadnej tego typu sankcji na wypadek uchybienia terminowi zwrotu pożyczki, to i tak A za okres "zwłoki" może doliczyć odsetki za opóźnienie. Podstawę prawną do tego stanowić będzie art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Odsetki ustawowe

Zarówno odsetki kapitałowe, jak i odsetki za opóźnienie mogą być odsetkami w wysokości umownej (o stopie oprocentowania określonej umową stron) bądź odsetkami ustawowymi. Przy czym, jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359 § 2 K.c.). Podobnie, gdy stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 K.c.).

Z kolei odsetki umowne, jak sama nazwa wskazuje, określa umowa stron. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.

Zapłata i przedawnienie odsetek

Odsetki są płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok - jednocześnie z zapłatą tej sumy, chyba że co innego wynika z umowy stron.

Roszczenie o odsetki powstaje za każdy dzień z osobna. Mają więc one charakter świadczeń okresowych. Termin przedawnienia roszczenia o odsetki wynosi zatem 3 lata, jednakże ponieważ dzielą los prawny roszczenia głównego, to przedawniają się najpóźniej z przedawnieniem należności głównej, co może nastąpić np. już po 2 latach.

13% - tyle obecnie wynosi stopa odsetek ustawowych w stosunku rocznym

12% - tyle począwszy od 9 października 2014 r. wynosi stopa odsetek maksymalnych w stosunku rocznym (4 × 3 p.p.)

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)

Inne zagadnienia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.