W związku ze zbliżającym się okresem odbywania zwyczajnych zgromadzeń wspólników spółek z o.o. niektóre osoby związane z tymi spółkami są zmuszone analizować kwestie dotyczące podziału wypracowanego zysku w zakończonym roku obrotowym. Wypłata dywidendy dla udziałowców to szereg kłopotów przede wszystkim dla zarządu, ale również dla wspólników.
Spółka z o.o. po raz pierwszy w swej historii będzie wypłacać dywidendę. Niektóre z udziałów są uprzywilejowane co do wysokości dywidendy. Przywileje były ustanawiane niekonsekwentnie. Niektóre są większe, a niektóre mniejsze. Jak należy wyliczyć wysokość dywidendy, która będzie wypłacana wspólnikom?
Górna granica przywileju dotyczącego dywidendy to 150% kwoty przypadającej na udział nieuprzywilejowany (art. 196 K.s.h.).
Kłopot z wyliczeniem dywidendy może się pojawiać, gdy sztywno ustalona jest całkowita kwota mająca być podzielona pomiędzy wspólników. Wówczas kwoty przypadające poszczególnym wspólnikom w ramach podziału zysku można wyliczyć według następującego wzoru:
di = D × (ui × wi)/(u1 × w1 +…+ un × wn)
gdzie:
di | - | dywidenda dla wspólnika i, |
D | - | łączna kwota dywidendy, |
ui | - | liczba udziałów wspólnika i, |
wi | - | współczynnik uprzywilejowania wspólnika i (od 1,0 do 1,5) |
i = 1…n wspólników.
W przypadku spółki, w której dwaj wspólnicy korzystają z przywilejów udziału w zysku na poziomie odpowiednio 150% i 120%, a trzeci takiego przywileju nie posiada, zastosowanie opisanego wzoru będzie wyglądać następująco:
d1 | = | D × (u1 × 1,5)/(u1 × 1,5 + u2 × 1,2 + u3 × 1,0) |
d2 | = | D × (u2 × 1,2)/(u1 × 1,5 + u2 × 1,2 + u3 × 1,0) |
d3 | = | D × (u3 × 1,0)/(u1 × 1,5 + u2 × 1,2 + u3 × 1,0) |
Natomiast samą kwotę dywidendy przypadającą na jeden udział nieuprzywilejowany można wyliczyć według następującego wzoru:
f = D/(u1 × w1 +…+ un × wn).
Trzeba jednak zwrócić uwagę, aby kwoty przypadające wspólnikom z tytułu udziału w zysku były wyrażone w złotych i groszach, bez konieczności dokonywania zaokrągleń. Zaokrąglenie będzie prowadziło do pokrzywdzenia co najmniej jednego wspólnika kosztem pozostałych i może stać się podstawą do zaskarżenia uchwały o podziale zysku.
Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać sumy wynikającej z art. 192 K.s.h.
Jeden ze wspólników planuje w najbliższym czasie sprzedać swoje udziały. Czy będzie uczestniczył w podziale zysku za 2014 r., w którym przez cały czas był udziałowcem spółki?
Wspólnik, w razie zbycia udziałów przed podjęciem uchwały o podziale zysku, nie będzie uczestniczył w dywidendzie. Zasadą wynikającą z art. 193 § 1 K.s.h. jest, że uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Warto dodać, że art. 193 § 2-3 K.s.h. przewidują możliwość wskazania w uchwale o podziale zysku tzw. dnia dywidendy. Jest to dzień według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Dzień dywidendy można określić w uchwale, gdy taką możliwość dopuszcza umowa spółki. Jednak dzień dywidendy wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku. W szczególności nie można go wyznaczyć w okresie poprzedzającym powzięcie uchwały.
Zgromadzenie wspólników spółki z o.o. będzie niebawem podejmować uchwałę o podziale zysku przewidującą wypłatę dywidendy. Czy już obecnie mogę zawrzeć z osobą trzecią umowę przelewu przypadającego na mnie udziału w zysku? Jeśli nie, to czy taka umowa może być zawarta po powzięciu uchwały, ale jeszcze przed terminem płatności? Czy na zawarcie umowy muszę mieć zgodę spółki?
Podjęcie uchwały o podziale zysku przewidującej wypłatę dywidendy powoduje powstanie po stronie wspólników roszczenia wobec spółki o wypłatę dywidendy. W tym przypadku wierzycielem będzie wspólnik, a jego dłużnikiem spółka. Samą kwestią zbywalności roszczenia o wypłatę dywidendy zajmował się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 września 2002 r., sygn. akt V CKN 1370/00. Stwierdził w nim, że roszczenie o wypłatę dywidendy, które wspólnik nabywa w następstwie podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników o przeznaczeniu zysku spółki do podziału, jest uprawnieniem o charakterze obligacyjnym, które może być przedmiotem cesji, potrącenia, zastawu lub zastawu rejestrowego.
Nie ma też przeszkód do zawarcia umowy przelewu (cesji), której przedmiotem będzie zbycie wierzytelności przyszłej. Taką umowę mogą zawrzeć strony w chwili obecnej, tj. jeszcze przed podjęciem przez zgromadzenie wspólników uchwały o podziale zysku. Umowa ta powinna jednak precyzować, że zbywana jest wierzytelność wspólnika, która dopiero powstanie wobec spółki na skutek powzięcia uchwały o podziale zysku wypracowanego przez spółkę w 2014 r. Nie jest natomiast dopuszczalne zawarcie umowy, na podstawie której wspólnik będzie zbywał samo ogólnie wyrażone uprawnienie do zysku, które jest elementem jego niepodzielnych praw udziałowych.
Oczywiście umowa cesji może być zawarta również po podjęciu uchwały o podziale zysku, ale jeszcze przed upływem terminu spełnienia świadczenia przez spółkę, który może być określony w uchwale zgodnie z art. 193 § 4 K.s.h. W tym przypadku zbywana będzie wierzytelność istniejąca, choć wynikające z niej roszczenie będzie jeszcze niewymagalne.
Do zbycia roszczenia o wypłatę dywidendy nie jest wymagana zgoda zarządu spółki. Z art. 509 § 1 K.c. wynika, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Właściwość zobowiązania i przepisy ustawy nie wyłączają zbywalności roszczenia o wypłatę dywidendy. Jeśli takie ograniczenie nie wynika z umowy spółki albo z oddzielnej umowy zawartej między udziałowcem a spółką, to do dokonania cesji zgoda spółki z pewnością nie będzie wymagana.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.)
|