Fakultatywne przesłanki wykluczenia wykonawcy

O udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy, którzy nie podlegają wykluczeniu oraz spełniają warunki udziału w postępowaniu, o ile zostały one określone przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania. Przepisy dzielą przesłanki wykluczenia wykonawcy na obligatoryjne i fakultatywne. Wykonawca wykluczony z postępowania może złożyć odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej, nawet w przypadku zamówień poniżej progów unijnych.

Przesłanki wykluczenia

Art. 24 Pzp zawiera katalog przesłanek, których zaistnienie po stronie wykonawcy powoduje jego wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia. Przy czym art. 24 ust. 1 Pzp określa przesłanki obligatoryjne, gdzie wystąpienie choć jednej z nich obliguje zamawiającego do wykluczenia wykonawcy z postępowania. Natomiast art. 24 ust. 5 Pzp zawiera przesłanki fakultatywne. Jeżeli zamawiający przewiduje wykluczenie wykonawcy na podstawie przesłanek zawartych w art. 24 ust. 5 Pzp, musi najpierw wskazać podstawy wykluczenia w ogłoszeniu o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub w zaproszeniu do negocjacji.

Przesłanki zależne od woli zamawiającego

Z postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający może (nie musi) wykluczyć wykonawcę na podstawie art. 24 ust. 5 Pzp. Przesłanki wykluczenia wykonawcy w związku z nienależytym wykonaniem przez niego poprzednich zamówień były wielokrotnie nowelizowane. Przez pewien czas należały do przesłanek obligatoryjnych i ich stosowanie skutecznie zamykało drogę do uzyskiwania zamówień przez nierzetelnych wykonawców. Obecnie, tj. od 28 lipca br., są to przesłanki fakultatywne, więc to zamawiający decyduje czy chce powierzyć zamówienie takiemu wykonawcy, czy też nie. Znaczenie ma również to, czy jego działanie było zawinione, czy niezawinione. Aktualnie więc wykluczeniu może podlegać wykonawca, który:

• w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, co podważa jego uczciwość, w szczególności gdy wykonawca w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych,
   
• z przyczyn leżących po jego stronie nie wykonał albo nienależycie wykonał w istotnym stopniu wcześniejszą umowę w sprawie zamówienia publicznego lub umowę koncesji, zawartą z zamawiającym, co doprowadziło do rozwiązania umowy lub zasądzenia odszkodowania.

Przy czym przesłanki te ograniczone są limitami czasowymi. O wykluczeniu wykonawcy na ich podstawie zamawiający może bowiem zdecydować, jeżeli nie upłynęły 3 lata od dnia zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia.

Zamawiający może wykluczyć wykonawcę na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia.

Jak może bronić się wykonawca?

Wykonawca, który podlega wykluczeniu na podstawie przesłanek fakultatywnych, może przedstawić dowody na to, że podjęte przez niego środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności. O jego rzetelności mogą świadczyć: udowodnienie naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub przestępstwem skarbowym, zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę lub naprawienie szkody, wyczerpujące wyjaśnienie stanu faktycznego oraz współpraca z organami ścigania. Ponadto o jego rzetelności może świadczyć podjęcie konkretnych środków technicznych, organizacyjnych i kadrowych, które są odpowiednie dla zapobiegania dalszym przestępstwom lub przestępstwom skarbowym lub nieprawidłowemu postępowaniu wykonawcy. Na takie dowody nie może powoływać się wykonawca, będący podmiotem zbiorowym, wobec którego orzeczono prawomocnym wyrokiem sądu zakaz ubiegania się o udzielenie zamówienia oraz nie upłynął określony w tym wyroku okres obowiązywania tego zakazu. Wykonawca nie podlega wykluczeniu, jeżeli zamawiający, uwzględniając wagę i szczególne okoliczności czynu wykonawcy, uzna za wystarczające przedstawione mu dowody.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.01.2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.)