Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Firma  »  Wskazówki dla przedsiębiorcy  »   Nowe zasady ochrony konkurencji i konsumentów
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Nowe zasady ochrony konkurencji i konsumentów

Gazeta Podatkowa nr 56 (1306) z dnia 14.07.2016
Marta Stefanowicz - Wasilewska

Zmiany, które w bieżącym roku zaszły w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, mają na celu zwiększenie skuteczności działań Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie przeciwdziałania naruszeniom interesów konsumentów. Służyć temu ma przede wszystkim szybsze eliminowanie niekorzystnych dla konsumentów praktyk oraz usprawnienie kontroli klauzul niedozwolonych. Również wprowadzenie nowej instytucji tzw. "tajemniczego klienta" ma pozwolić Prezesowi UOKiK na wywiązanie się z ciążącego na nim obowiązku udowodnienia przedsiębiorcy naruszenia przepisów ustawy.

Znowelizowane z dniem 17 kwietnia 2016 r. przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów są odpowiedzią na liczne problemy zgłaszane przez konsumentów, a także są wynikiem analiz Ministra Finansów, Ministra Sprawiedliwości oraz UOKiK. Z analiz tych wyłonił się obraz niedostatecznej ochrony konsumentów na rynku usług finansowych. Oferowane im produkty nie są dostosowane do ich potrzeb, a system eliminowania niedozwolonych postanowień wzorców umów jest po prostu nieefektywny. Nowe rozwiązania były szeroko konsultowane ze środowiskami przedsiębiorców, prawników oraz organizacjami konsumenckimi.

Nieuczciwa sprzedaż

Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Tak wynika z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności:

  • naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;
     
  • nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji;
     
  • proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

Ostatni punkt mówiący o oferowaniu nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom klientów, jest nowością dodaną przez omawianą nowelizację. Kiedy należy uznać, że zaoferowana usługa nie odpowiada potrzebom klientów? Tłumaczy to UOKiK: "Ocena potrzeb konsumentów na etapie poprzedzającym wystąpienie z ofertą jest obowiązkiem przedsiębiorcy. Ocenie Urzędu nie podlegają zatem potrzeby konsumentów, ale sposób oferowania i sprzedaży usług finansowych. Niedopuszczalne jest naruszanie przepisów szczególnych regulujących dane obowiązki przedsiębiorcy względem konsumenta lub dobrych obyczajów. Zabronione jest także oferowanie usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru (jak np. proponowanie skomplikowanych usług finansowych przez telefon). Nowy przepis nie narzuca w każdym przypadku dokonywania rozległych analiz. Przy ustalaniu potrzeb konsumentów oczekiwane jest jedynie uwzględnianie takich cech konsumentów, które odnoszą się do rodzaju proponowanej usługi (np. nie ma potrzeby, by przy udzielaniu krótkoterminowej pożyczki konsumenckiej na małą kwotę ustalać stan zdrowia konsumenta - jest to wręcz niedozwolone)".

Decyzje tymczasowe

Postępowanie przed Prezesem Urzędu jest prowadzone jako postępowanie wyjaśniające, postępowanie antymonopolowe, postępowanie w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone lub postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowanie wyjaśniające może poprzedzać wszczęcie pozostałych postępowań.

Prezes Urzędu, bez wszczynania postępowania, może wystąpić do przedsiębiorcy w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów. Przedsiębiorca, do którego Prezes Urzędu skierował wystąpienie, może w terminie określonym przez Prezesa Urzędu przekazać stanowisko w sprawie, której dotyczy wystąpienie. Termin ten nie może być krótszy niż 14 dni, licząc od dnia otrzymania przez przedsiębiorcę wystąpienia.

Każdy może zgłosić Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowanie w sprawie takich praktyk powinno być zakończone w terminie 4 miesięcy, a w sprawie szczególnie skomplikowanej - nie później niż w terminie 5 miesięcy od dnia jego wszczęcia.

Na mocy znowelizowanych przepisów Prezes UOKiK uzyskał uprawnienie do wydawania decyzji tymczasowych, które mają umożliwić szybką reakcję na praktyki zagrażające zbiorowym interesom konsumentów. Jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione, że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów, Prezes Urzędu przed zakończeniem postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki, do zaniechania określonych działań w celu zapobieżenia tym zagrożeniom. Praktyka musi grozić poważnymi negatywnymi skutkami dla interesów konsumentów, więc nie każde poważne zagrożenie naruszenia interesów konsumentów uprawnia Prezesa UOKiK do wydania decyzji tymczasowej, a tylko takie, które jednocześnie jest trudne do usunięcia. Ponadto, co istotne, decyzja tymczasowa może zostać wydana tylko wtedy, gdy okoliczności określone w art. 89 ustawy zostaną przez Prezesa UOKiK uprawdopodobnione.

Decyzja tymczasowa jest wydawana na czas określony (z możliwością przedłużenia), ale nie dłuższy niż do wydania decyzji kończącej postępowanie w sprawie. W decyzji tymczasowej nie nakłada się kary. Przedsiębiorca ma możliwość złożenia odwołania od decyzji tymczasowej. W takiej sytuacji UOKiK przekazuje akta sprawy do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) nie później niż w ciągu 10 dni. Sąd ma 2 miesiące na rozpatrzenie odwołania.

Ostrzeżenie publiczne

Nowe przepisy umożliwiają również publikowanie w publicznym radiu i telewizji komunikatów i ostrzeżeń mających na celu szybkie i skuteczne ostrzeganie konsumentów o zachowaniach lub zjawiskach, które istotnie zagrażają ich interesom (art. 31c).

Ostrzeżenia publiczne mogą być wykorzystywane w przypadku stwierdzenia przez UOKiK, w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, szczególnie uzasadnionego podejrzenia stosowania przez przedsiębiorcę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów. UOKiK informuje, że taki komunikat może być wydany np. w przypadku pojawienia się nowego sposobu proponowania usługi finansowej skierowanej do osób starszych. Publikacja taka powinna więc nastąpić możliwie szybko, na dość wczesnym etapie działań UOKiK, ale jednocześnie na tyle zaawansowanym, aby Urząd był w stanie precyzyjnie zidentyfikować i opisać zjawiska bądź zachowania zagrażające interesom konsumentów.

Prezes UOKiK uzyskał również uprawnienie do wyrażenia swojego poglądu w sprawie dotyczącej ochrony konkurencji i konsumentów przed sądem powszechnym, jeśli przemawia za tym interes publiczny (art. 31d). Jak informuje UOKiK "Istotą instytucji istotnego poglądu w sprawie jest udzielenie sądowi pomocy w kompleksowym rozpoznaniu sprawy, z uwzględnieniem argumentów oraz poglądów, które niekoniecznie mogą być przedstawione przez strony w postępowaniu. UOKiK posiada bowiem specjalistyczną wiedzę w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów na poszczególnych rynkach". Istotny pogląd w sprawie może być wydany nie tylko w sporze, którego stronami są przedsiębiorca i konsument, ale również w sprawie między przedsiębiorcami. Taki pogląd może być wyrażony również na prośbę konsumenta. W żadnym z przypadków nie jest jednak wiążący dla sądu.

Nowy model kontroli wzorca umów

Zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych, o których mowa w art. 3851 § 1 Kodeksu cywilnego. Dotychczas system eliminowania niedozwolonych klauzul opierał się na kontroli sądowej - Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekał o uznaniu danego postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i zakazywał jego wykorzystywania. W oparciu o prawomocne orzeczenie sądu Prezes UOKiK dokonywał wpisu takiego postanowienia do rejestru postanowień wzorców umownych uznanych za niedozwolone. Dopiero po wpisaniu danego postanowienia do rejestru Prezes UOKiK mógł wszcząć przeciwko przedsiębiorcy stosującemu takie postanowienie postępowanie w sprawie praktyki naruszającej zbiorowy interes konsumentów i nałożyć na niego karę.


Dotychczasowy rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone będzie obowiązywał jeszcze przez 10 lat.


Nowelizacja wprowadziła zupełnie nowy model kontroli postanowień wzorców umów. Zmieniła bowiem model sądowy na administracyjno-sądowy. To Prezes UOKiK w decyzji administracyjnej rozstrzyga o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca umowy i zakazuje jego dalszego wykorzystywania. Postępowanie jest wszczynane z urzędu, jednak konsumenci, rzecznicy konsumentów, Rzecznik Finansowy oraz organizacje konsumenckie mogą zawiadomić Prezesa UOKiK o stosowaniu przez przedsiębiorcę klauzuli niedozwolonej.


Nie wszczyna się postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynęły 3 lata.


Obecnie więc Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i zakazującą jego wykorzystywania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 23a ustawy. Przytacza w niej treść postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolone, a także może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu. W szczególności może zobowiązać przedsiębiorcę do:

  • poinformowania konsumentów, będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca, o uznaniu za niedozwolone postanowienia tego wzorca - w sposób określony w decyzji;
     
  • złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji.

W decyzji tej Prezes Urzędu może nakazać jej publikację w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy (art. 23b ust. 1 ustawy). Prawomocna decyzja o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone ma skutek wobec przedsiębiorcy, co do którego stwierdzono stosowanie niedozwolonego postanowienia umownego oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji.

Jednocześnie przepisy dają przedsiębiorcom możliwość wycofania się z niedozwolonego wzorca umowy. Jeżeli przed wydaniem decyzji przez Prezesa UOKiK przedsiębiorca zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zakończenia naruszenia zakazu, usunięcia skutków tego naruszenia, Prezes Urzędu może, wydając decyzję, zobligować przedsiębiorcę do ich wykonania (art. 23c ust. 1 ustawy).

Instytucja "tajemniczego klienta"

UOKiK uzyskał uprawnienia do wykorzystania instytucji "tajemniczego klienta". Ma on na celu sprawdzenie m.in. sposobu oferowania zawarcia umowy czy też wypełnienia obowiązków informacyjnych przedkontraktowych. Prezes Urzędu wnioskuje o zgodę na przeprowadzenie czynności zmierzających do zakupu towaru do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. SOKiK w ciągu 48 godzin wydaje postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie. Mając zgodę sądu, kontroler udaje się do placówki instytucji podlegającej kontroli i wciela się w rolę przeciętnego konsumenta poszukującego danego towaru lub usługi. Materiał następnie zostaje przeanalizowany przez Urząd. Oceniane jest to, czy konsument otrzymał wszystkie istotne informacje o produkcie, a także czy nie doszło do nieuczciwej sprzedaży - czyli próby nakłonienia konsumenta do zakupu innego produktu, którego w rzeczywistości nie poszukiwał i nie potrzebuje.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2015 r. poz. 184 ze zm.)

Wskazówki dla przedsiębiorcy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.