Internetowe serwisy aukcyjne pełnią dwie zasadnicze role, w zależności od oferowanych przedmiotów. Służą jako platformy do zawierania umów bez obecności obu stron albo jako forma reklamy. Niekiedy to właściciel serwisu w regulaminie decyduje o tym, czy dla określonej grupy przedmiotów (np. samochodów) serwis ma pełnić funkcję jedynie reklamową, a innym razem wymuszają to przepisy prawa (np. w przypadku nieruchomości).
W internecie, który zapewnia większą anonimowość, łatwiej niestety paść łupem oszusta, który mimo otrzymania pieniędzy nie zamierza wysłać produktu. Jednak serwisy dostarczają narzędzi (np. pośrednictwo przy przelewaniu ceny, system komentarzy i ocen), które pozwalają w dużym stopniu chronić się przed tego rodzaju niemiłymi niespodziankami. Trudniej natomiast bronić się przed naruszeniami zasad rządzących aukcją bądź nierespektowania praw drugiej strony.
Czytaj regulamin
Możliwość brania czynnego udziału w aukcjach internetowych (sprzedawania, kupowania) otwiera się dopiero po zawarciu umowy z właścicielem danego serwisu. W umowie tej akceptujemy regulamin, który określa m.in. zasady rządzące licytacjami, a także prawa i obowiązki użytkowników serwisu. Dla częstych bywalców i aktywnych uczestników internetowych serwisów aukcyjnych znajomość regulaminu wydaje się być kwestią kluczową. Z niego np. można się dowiedzieć, że celem aukcji dotyczących sprzedaży lub wynajmu nieruchomości, samochodów lub żywych zwierząt nie jest zawarcie umowy, lecz mają one wyłącznie charakter reklamowy (ogłoszeniowy). W związku z tym jakiekolwiek czynności podejmowane przez użytkowników w ramach tych aukcji nie są wiążące.
Związanie ofertą
Co do zasady - przynajmniej w świetle prawa cywilnego - oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą (art. 702 § 1 Kodeksu cywilnego). W warunkach aukcji można jednak zastrzec inaczej. Z możliwości tej skorzystał m.in. właściciel jednego z serwisów, który oferty złożone w licytacji każe uznawać za wiążące dla uczestników aukcji (sprzedającego i licytantów) do momentu zamknięcia aukcji albo do odrzucenia ich przez sprzedawcę.
Powyższe oznacza, że przebicie danej oferty przez innego licytanta nie skutkuje jeszcze wygaśnięciem złożonej wcześniej propozycji zawarcia umowy. Gorzej jednak, że odrzucenie oferty może nastąpić wyłącznie przed zakończeniem transakcji, np. na prośbę licytanta, z powodu braku kontaktu z licytantem, dużej liczby komentarzy negatywnych wystawionych licytantowi lub z innych uzasadnionych przyczyn, dla których licytant nie budzi zaufania sprzedawcy.
Mechanizm ten można więc z łatwością wykorzystać do podbijania ceny przez nieuczciwych sprzedawców działających w porozumieniu z którymś z licytantów. Zawsze bowiem pozostaje możliwość odrzucenia ostatniej oferty i powrotu do tej, którą proponował uczciwy licytant. W tego rodzaju sytuacji istnieje jednak podstawa do unieważnienia zawartej umowy. Organizator oraz uczestnik aukcji może bowiem żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami (art. 705 § 1 K.c.). Tego rodzaju uprawienie wygasa z upływem miesiąca od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.
Zawarcie umowy
Częstym błędem jest traktowanie przez sprzedawców internetowych aukcji jako formy taniej i skutecznej reklamy. Nie każdy zdaje sobie sprawę z faktu, że jeżeli aukcja wyłoni zwycięzcę, a nie zastrzeżono ceny minimalnej lub cena ta została osiągnięta, to dochodzi do zawarcia umowy, za wyjątkiem m.in. wspomnianych już nieruchomości, pojazdów mechanicznych czy zwierząt. Wola stron większości umów może być wyrażona w jakikolwiek sposób. Nie ma przeszkód, aby sprzedawca dokonał tego poprzez wystawienie danej rzeczy na aukcję internetową, a kupujący poprzez zaoferowanie określonej ceny.
W przypadku zawarcia umowy w ramach aukcji internetowej konsument kupujący towar od przedsiębiorcy nie korzysta z możliwości odstąpienia od umowy w ciągu 10 dni od wydania towaru, chyba że skorzystał z opcji natychmiastowego zakupu.
Uczestnicy internetowych aukcji muszą zatem mieć świadomość, że oferując sprzedaż bądź zakup jakieś rzeczy wyrażają wolę zawarcia umowy. Klasyczna aukcja kończy się przybiciem, natomiast w internetowej serwis wysyła komunikat o zakończeniu licytacji wraz z danymi drugiej strony transakcji. Dla sprzedawcy oznacza to obowiązek wydania przedmiotu aukcji, zaś kupujący winien w zamian zapłacić ustaloną cenę. Spełnienie jednej lub drugiej powinności może być dochodzone na drodze sądowej.
Nieco inaczej to wygląda w przypadku, gdy ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych przepisami prawa, np. jeśli zawarcie umowy wymaga formy pisemnej bądź innej formy szczególnej. Wówczas obie strony, po przybiciu albo po potwierdzeniu przez kupującego skorzystania z opcji natychmiastowego zakupu, mogą dochodzić zawarcia tej umowy.
Przyjęcie oferty zamiast aukcji
Popularne serwisy aukcyjne dają swoim użytkownikom możliwość wyboru odnośnie sposobu zawarcia umowy. Nie zawsze dobicie transakcji musi poprzedzać licytacja. Dobrze sprawdza się również tryb ofertowy, a mówiąc prościej, opcja natychmiastowego zakupu. Korzystając z tej możliwości dochodzi do przyjęcia oferty sprzedawcy po oznaczonej cenie i natychmiastowego zawarcia umowy. Możliwy jest również system mieszany, oparty na licytacji, jednak z możliwością jej szybkiego zakończenia z wykorzystaniem omawianej opcji.
W przypadku zawarcia umowy w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez sprzedawcę pojawia się możliwość odstąpienia przez kupującego od umowy zawartej na odległość w ciągu 10 dni od wydania towaru. Sprzedawcą musi być jednak przedsiębiorca, a nabywcą konsument. W przypadku zwykłych aukcji internetowych lub umów zawieranych w innym układzie (np. transakcje między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej) kupujący nie korzystają już z takiego uprawienia.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)
|