Ubezpieczony podejmuje leczenie, gdy z uwagi na stan swojego zdrowia nie może świadczyć pracy. Niejednokrotnie związane jest to z nieobecnością w pracy. Proces ten w zależności od wielu czynników, tj. organizmu ludzkiego lub stopnia zaawansowania schorzenia, wymaga odpowiedniego okresu regeneracji. Ubezpieczony korzystający ze zwolnienia lekarskiego zazwyczaj nabywa uprawnienia do zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia za czas choroby. Nie może on wówczas m.in. podejmować pracy.
Otrzymywane wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy, chociaż w obniżonej wysokości, bowiem co do zasady w 80% podstawy wymiaru, ma za zadanie zrekompensować utracony z powodu czasowej choroby zarobek. Kwestie związane z prawem oraz wysokością świadczeń chorobowych reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwana ustawą zasiłkową.
Prawo do chorobowego
Ustawa zasiłkowa w sposób ścisły określa warunki nabycia prawa do świadczeń, ich wysokość oraz zasady wypłaty.
Jedna z reguł stanowi, iż zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.
W zależności od charakteru ubezpieczenia chorobowego prawo do chorobowego przysługuje odpowiednio:
Z tym że do wskazanego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, zarówno 30-, jak i 90-dniowego wlicza się poprzednie okresy tego ubezpieczenia, jeżeli przerwa między nimi:
Ustawodawca przewidział ponadto, iż ubezpieczony, który stanie się niezdolny do pracy nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, a niezdolność do pracy będzie trwała bez przerwy co najmniej 30 dni, również zachowa prawo do zasiłku chorobowego. W razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby, gdy niezdolność do pracy powstanie nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego i trwa minimum 30 dni (bez przerwy) ubezpieczony także zachowuje prawo do zasiłku chorobowego.
Zasiłek chorobowy przysługuje przez maksymalny 182-dniowy okres niezdolności do pracy lub niemożności jej wykonywania z powodów wskazanych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Gdy zaś niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży, okres ten wynosi 270 dni.
Niemniej jednak ubezpieczony, który w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Tak stanowi art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej.
Nie można traktować świadczenia chorobowego jako dodatkowego źródła dochodu obok wynagrodzenia.
Zasiłek stanowi rekompensatę utraconego zarobku, dlatego jest wypłacany zamiast, a nie obok wynagrodzenia.
Praca zarobkowa
Pod pojęciem wykonywania pracy zarobkowej należy rozumieć jej wykonywanie bez względu na formę oraz rodzaj zawartego pomiędzy stronami stosunku prawnego. Bez znaczenia pozostaje również, w jakim wymiarze wykonywana jest praca w stosunku do obowiązującej normy czasu pracy. Podjęcie zatem jakiejkolwiek aktywności zawodowej narazi ubezpieczonego na utratę prawa do zasiłku chorobowego. W trakcie zwolnienia lekarskiego ubezpieczony powinien podjąć wszelkie czynności zmierzające do odzyskania zdolności do pracy. Jakakolwiek praca zarobkowa jest przeciwwskazana, bowiem może zmierzać do przedłużenia się okresu niezbędnego do odzyskania utraconej zdolności. Należy ponadto pamiętać, że nieobecność w pracy spowodowana zwolnieniem lekarskim jest usprawiedliwiona. Ubezpieczony nie może traktować tego okresu jako możliwości dodatkowego zarobkowania.
W tym przypadku utrata prawa do świadczenia chorobowego następuje za cały okres otrzymanego zwolnienia.
Wykorzystanie zwolnienia niezgodnie z celem
Za wykorzystanie zwolnienia od pracy niezgodnie z jego celem uważa się m.in. nieprzestrzeganie wskazań lekarskich dotyczących np. nakazu leżenia w łóżku, zakazu wykonywania różnych prac domowych, pracy w ogrodzie lub gospodarstwie rolnym lub gdy zwolnienie wykorzystywane jest dla innych celów niż leczenie. Przykładem takim będzie wykonywanie pracy, za którą ubezpieczony nie uzyska zarobku, bowiem będzie świadczył ją nieodpłatnie, np. w ramach pomocy koleżeńskiej lub rodzinnej. Zachowanie ubezpieczonego, które w danym stanie faktycznym będzie utrudniało proces leczenia i rekonwalescencji, może zostać zakwalifikowane jako powodujące wykorzystanie zwolnienia niezgodnie z jego celem.
Podobnie jak w przypadku wykonywania pracy zarobkowej, tak i wykorzystywania zwolnienia niezgodnie z jego celem, następuje utrata prawa do świadczenia chorobowego za cały okres otrzymanego zwolnienia.
Gdy ubezpieczony zostanie pozbawiony prawa do chorobowego, nie może wówczas liczyć na jakiekolwiek środki finansowe. W macierzystej firmie nie otrzyma również za ten okres wynagrodzenia, bo nie świadczył pracy.
Kontrola ubezpieczonych
Opisane okoliczności ustala się w ramach przeprowadzonej kontroli. Uprawnionymi do kontrolowania ubezpieczonych w zakresie prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem jest ZUS oraz płatnicy składek, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
