Ubezpieczenie w ZUS zarobkujących emerytów i rencistów

Zatrudnienie na etacie

Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, niezależnie od tego, czy posiadają ustalone prawo do emerytury lub renty, czy nie, bez wyjątku podlegają ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Dla osób tych obowiązkowe jest również ubezpieczenie zdrowotne. Wszystkim tym ubezpieczeniom pracownik podlega od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Są one dla niego obowiązkowe, co oznacza, że nie może z nich zrezygnować.

Wykonywanie zlecenia

Emeryci i renciści wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia również podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) na zasadach stosowanych wobec zleceniobiorców niemających ustalonego prawa do emerytury lub renty. Obowiązkowe jest też w tym przypadku ubezpieczenie zdrowotne. Tylko ubezpieczenie chorobowe ma dla nich charakter dobrowolny. Obowiązkowym ubezpieczeniom zleceniobiorcy podlegają od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia.

Trzeba jednak zaznaczyć, że obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emeryci i renciści podlegają ze zlecenia w przypadku, gdy umowa zlecenia jest dla nich jedynym zatrudnieniem. Odnosi się to również do sytuacji, kiedy umowa zlecenia jest zawarta z podmiotem, z którym emeryt bądź rencista ma już zawartą umowę o pracę lub ma ją zawartą z inną firmą, ale wykonuje ją na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Jeśli zleceniobiorca jest wynagradzany w sposób kwotowy, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie, wtedy składki ubezpieczeniowe zleceniodawca nalicza mu od uzyskanego przez niego z umowy zlecenia przychodu w rozumieniu przepisów o pdof.

Etat w jednej firmie a zlecenie w drugiej

Jeśli emeryt lub rencista wykonujący umowę zlecenia jest jednocześnie zatrudniony w innej firmie jako pracownik, to z tytułu wykonywanego zlecenia podlega dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu i rentowym (w razie przystąpienia do nich zleceniobiorca podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu). Wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez taką osobę ze stosunku pracy nie ma tutaj żadnego znaczenia. Tak więc również wtedy, gdy z umowy o pracę emeryt lub rencista osiąga oskładkowany przychód w kwocie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ubezpieczenia emerytalno-rentowe mają dla takiej osoby dobrowolny charakter (przykład).

Oczywiście ubezpieczenie zdrowotne pozostaje dla emeryta lub rencisty obowiązkowe zarówno z umowy cywilnoprawnej, jak i ze stosunku pracy. Jeśli zleceniobiorca nie będzie wnioskował o dobrowolne objęcie ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi, to trzeba go zgłosić tylko do ubezpieczenia zdrowotnego (na druku ZUS ZZA).

Własna firma

Prowadzenie pozarolniczej działalności nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych dla osób posiadających ustalone prawo do emerytury. Z racji prowadzonej działalności podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (jeśli przystąpią do nich - obowiązkowe jest wtedy dla nich ubezpieczenie wypadkowe). Nie mogą natomiast wnioskować o objęcie ubezpieczeniem chorobowym. Ubezpieczeniu temu podlegają bowiem dobrowolnie wyłącznie osoby, dla których ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe. Niemniej jednak w każdym przypadku dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność obowiązkowe jest ubezpieczenie zdrowotne. Przedsiębiorca (także z prawem do emerytury) jest nim objęty niezależnie od tego, czy ubezpieczeniom społecznym podlega obowiązkowo, czy dobrowolnie.

Inne zasady podlegania ubezpieczeniom dotyczą osób z ustalonym prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Takie osoby z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury (art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Obowiązkowe jest też dla nich ubezpieczenie wypadkowe. Z kolei tylko na zasadzie dobrowolności mogą być objęte ubezpieczeniem chorobowym.

Obowiązkowi ubezpieczeń społecznych z działalności gospodarczej podlegają osoby mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Obowiązkowych składek społecznych z racji prowadzonej firmy nie muszą płacić osoby, które:

• mają ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, prowadzące działalność inną niż pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych (m.in. wspólnicy spółek jawnych, komandytowych i partnerskich, wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.),
   
• pobierają renty rodzinne,
   
• mają ustalone prawo np. do wojskowych lub policyjnych rent inwalidzkich przyznawanych z tytułu niezdolności do służby czy rent rolniczych z tytułu niezdolności do pracy.

Niektórzy emeryci lub renciści prowadzący własną firmę mogą skorzystać z ulgi w opłacaniu składki zdrowotnej. Składki tej nie opłaca bowiem osoba, której świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (obecnie 1.680 zł), o ile:

• uzyskuje ona dodatkowe przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (obecnie kwoty 422,23 zł, tj. 50% z 844,45 zł) lub
   
• opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Jeśli przedsiębiorca spełnia wskazane warunki, wtedy korzysta ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej. W dalszym ciągu podlega temu ubezpieczeniu, czyli musi się do niego zgłosić - jeśli dopiero zakłada firmę, a jeżeli już ją prowadzi - nie może się wyrejestrować z tego ubezpieczenia.