Co przedsiębiorca powinien wiedzieć o ubezpieczeniu chorobowym?

Osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu w ZUS. Dobrowolny charakter ma dla niej ubezpieczenie chorobowe. Przedsiębiorca może do niego przystąpić wyłącznie na swój wniosek.

Wniosek o objęcie ubezpieczeniem

Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przedsiębiorca podlegający obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym może przystąpić w każdym momencie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Może tego dokonać przykładowo w dniu rozpoczęcia tej działalności, a także w terminie późniejszym. Generalnie objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony w ZUS. Przy czym objęcie tym ubezpieczeniem od dnia wskazanego we wniosku następuje tylko wtedy, gdy zgłoszenie takiego wniosku zostało dokonane w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (np. od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej).

Przedsiębiorca zgłasza się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na formularzu ZUS ZUA, gdzie w bloku VIII. "Dane o dobrowolnych ubezpieczeniach społecznych" wypełnia pole 05. Następnie w polu 06. tego bloku wpisuje datę, od której chce zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Pozostałe bloki tego formularza wypełnia na ogólnych zasadach.

Zapłata składki bez zgłoszenia

Niekiedy przedsiębiorca, mimo że nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (tj. nie przekazał do ZUS stosownego wniosku), może zostać objęty tym ubezpieczeniem. Z sytuacją taką mamy do czynienia, gdy, przy braku stosownego zgłoszenia do tego ubezpieczenia, przedsiębiorca opłaca w terminie i należnej wysokości składki na ubezpieczenia społeczne, w tym składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W takim przypadku ZUS może objąć go wskazanym ubezpieczeniem na zasadzie wniosku dorozumianego.

Za wniosek dorozumiany uznaje się bowiem takie zachowanie ubezpieczonego, które stanowi czytelne wyrażenie woli przystąpienia i pozostawania w tym ubezpieczeniu. Sam fakt opłacenia należnej składki w terminie przez osobę, która nie dokonała zgłoszenia do tego ubezpieczenia - niewątpliwie stanowi wyrażenie takiej woli. Jest więc traktowane jako wniosek dorozumiany.

Dla potwierdzenia jednak tego faktu przedsiębiorca powinien sporządzić i przekazać do ZUS poprawne zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, wypełniając jednocześnie w tym formularzu blok VIII. pole 05 i 06.

Próg podstawy wymiaru

Podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe jest ograniczona. Jej wysokość nie może bowiem przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na okres 3 miesięcy na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych. Stanowi o tym art. 20 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w trzecim kwartale 2012 r. wynosiło 3.510,22 zł. Zatem w grudniu 2012 r. oraz styczniu i lutym 2013 r. podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może być wyższa od kwoty 8.775,55 zł (tj. 250% z kwoty 3.510,22 zł).

Limit ten nie ma zastosowania do składek na pozostałe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe. Oznacza to, że składki na wymienione ubezpieczenia powinny zostać wyliczone od pełnej podstawy wymiaru, czyli od kwoty przyjętej do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych.

Rezygnacja z ubezpieczenia

Przedsiębiorca, który zamierza zrezygnować z podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, powinien o fakcie tym poinformować właściwą jednostkę organizacyjną ZUS. Przekazuje w tym celu:

• wyrejestrowanie ze wszystkich ubezpieczeń, w tym z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego - na formularzu ZUS ZWUA (jako kod wyrejestrowania wpisuje 600) oraz
   
• ponowne zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń (nie deklaruje przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) - na formularzu ZUS ZUA.

Po przekazaniu do ZUS wymienionych dokumentów dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy ustanie od dnia wskazanego przez niego we wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym złoży on stosowny wniosek w ZUS. Wynika to z art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ustanie ubezpieczenia

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje także od:

• pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie, z zastrzeżeniem, że jeżeli za część miesiąca został pobrany zasiłek, wówczas ubezpieczenie to ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługiwał,
   
• dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom, czyli w przypadku przedsiębiorców - od dnia zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej.

Składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorca opłaca na tym samym dokumencie płatniczym, na którym reguluje należne składki na ubezpieczenia społeczne. Jeżeli z określonych powodów składki na te ubezpieczenia opłaci po obowiązującym go terminie płatności, wówczas jego dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustanie. ZUS, w uzasadnionych przypadkach, może wyrazić zgodę na opłacenie składki chorobowej po terminie. Wniosek w tej sprawie składa się w jednostce terenowej ZUS właściwej ze względu na adres siedziby przedsiębiorcy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)