Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Inne zagadnienia  »   Kiedy pracownik nie zapłaci za szkodę?
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Kiedy pracownik nie zapłaci za szkodę?

Gazeta Podatkowa nr 59 (1204) z dnia 23.07.2015
Agata Barczewska

Jeżeli zatrudnienie pracownika przynosi straty zamiast spodziewanych korzyści, pracodawca ma prawo dochodzić odszkodowania za uszczerbek w mieniu spowodowany niedbalstwem lub złą wolą pracownika. Czasami wina pracownika jest ewidentna, niekiedy jednak wystąpienie szkody jest od niego niezależne. Bywa też, że sam pracodawca przyczynia się do jej powstania. Powyższe okoliczności utrudniają wyegzekwowanie od pracownika naprawienia szkody lub wręcz wykluczają taką możliwość.

Zwrot szkody pod wieloma warunkami

Odpowiedzialność materialną pracownika za szkody poczynione w mieniu pracodawcy możemy podzielić na dwa rodzaje: odpowiedzialność materialną na zasadach ogólnych i odpowiedzialność za mienie powierzone z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się. Pierwszy rodzaj odpowiedzialności, ciążący na wszystkich pracownikach zatrudnionych w ramach stosunku pracy, regulują art. 114 - 122 Kodeksu pracy. Jak wynika z art. 114 K.p. pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną za tę szkodę. Żeby jednak odpowiedzialność ta obciążyła pracownika, muszą wystąpić łącznie przesłanki wskazane w art. 114 K.p., a więc:

  • szkoda w mieniu pracodawcy,
     
  • niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku pracowniczego,
     
  • wina pracownika,
     
  • związek przyczynowy pomiędzy zawinionym działaniem bądź zaniechaniem pracownika a powstałą szkodą.

Brak chociażby jednego z tych elementów powoduje niemożność pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności za szkodę na zasadach ogólnych. Ponadto w przypadku odpowiedzialności materialnej na zasadach ogólnych obowiązuje zasada, że pracownik nie ponosi odpowiedzialności materialnej za szkodę wyrządzoną pracodawcy w takim zakresie, w jakim ten ostatni bądź inna osoba przyczynili się do jej powstania. Nie obciąża go też odpowiedzialność za szkodę związaną z ryzykiem pozostającym w związku z działalnością pracodawcy.

W piśmiennictwie i orzecznictwie z zakresu prawa pracy przyjmowany jest pogląd, że pracodawca może przyczynić się do powstania szkody lub do jej zwiększenia, jeżeli nie sprawuje należytej kontroli i nadzoru nad podległymi mu pracownikami. Może się to przejawiać poprzez tolerowanie wadliwej organizacji procesu pracy bądź błędny wybór osoby pracownika. Za przyczynienie się do powstania szkody uznano przy tym takie zachowanie, które umożliwia powstanie szkody, choć jej nie wywołuje. Trzeba jednak zauważyć, że w większości przypadków przyczynienie się innych osób lub pracodawcy do powstania szkody będzie raczej podstawą do ograniczenia odpowiedzialności pracownika za tę szkodę, a nie całkowitego uchylenia tej odpowiedzialności.

Obiektywne okoliczności uwolnią od winy

Zasady odpowiedzialności materialnej pracownika za mienie powierzone są zdecydowanie korzystniejsze dla pracodawcy, jest to bowiem odpowiedzialność materialna o surowszym dla pracownika rygorze. Do jej zastosowania wystarczy, że powstanie szkoda w mieniu prawidłowo powierzonym pracownikowi i sprawcą szkody jest ten pracownik. Odpowiedzialność ta, określona m.in. w art. 124 K.p., jest oparta na zasadzie domniemania winy pracownika. Uwolnienie się od niej wymaga udowodnienia przez pracownika, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych. Tylko taka okoliczność spowoduje zwolnienie z odpowiedzialności za szkodę powstałą w mieniu powierzonym (art. 124 § 3 K.p.). Nie jest to jednak łatwe do wykazania przed sądem pracy.

W razie sporu pracodawca jest zobowiązany wykazać jedynie, że szkoda powstała w prawidłowo powierzonym mieniu, w określonej wysokości, oraz że była konsekwencją niezwrócenia mienia lub niewyliczenia się z niego przez pracownika odpowiedzialnego. Pracodawca nie musi udowadniać winy pracownika. To pracownik musi dowieść, że szkoda w mieniu powierzonym powstała wskutek wystąpienia okoliczności od niego niezależnych, którym on nie mógł zapobiec - nawet przy prawidłowym wykonywaniu swoich obowiązków. Okolicznością, która może zwolnić pracownika od ponoszenia odpowiedzialności za powstałą szkodę może być m.in. niezapewnienie przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia. Ten udział pracodawcy w powstaniu szkody w mieniu powierzonym może przejawiać się m.in. brakiem należytej kontroli i nadzoru nad mieniem czy też niewłaściwą organizacją procesu pracy w zakresie gospodarowania mieniem powierzonym pracownikowi.

Wpływ uchybień pracodawcy na odpowiedzialność pracownika w ocenie sądów

Pracownik odpowiada za mienie powierzone tylko wtedy, gdy ma nad tym mieniem pieczę i bezpośredni nadzór.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt I PK 140/13


Pracownik materialnie odpowiedzialny nie może powoływać się na przyczynienie się strony powodowej do powstania szkody przez brak nadzoru i kontroli, jeżeli znając swoje obowiązki świadomie je zaniedbuje, a przez fałszowanie dokumentacji zaciemnia rzeczywisty obraz rzeczy i ukrywa niedobór. Brak nadzoru i kontroli ze strony zakładu pracy może być poczytany za przyczynienie się do powstania lub zwiększenia szkody, gdy pracownik z powodu braku doświadczenia lub innych obiektywnych okoliczności nie może sobie poradzić w pracy, a kontrola i nadzór mogłyby mu pomóc w wywiązywaniu się z przyjętych obowiązków.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 czerwca 2013 r., sygn. akt III APa 7/13


Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w mieniu powierzonym wskutek kradzieży przez nieznanych sprawców w zakresie, w jakim można mu zarzucić niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku pieczy nad tym mieniem.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2009 r., sygn. akt II PK 286/08

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Inne zagadnienia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.