Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Rachunkowość  »  Księgi rachunkowe  »   Zaliczka na zakup środka trwałego z montażem od kontrahenta z UE
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Zaliczka na zakup środka trwałego z montażem od kontrahenta z UE

Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 15 (375) z dnia 1.08.2014
1. Zakup towarów wraz z montażem od kontrahenta unijnego według przepisów ustawy o VAT

W 2013 r. podpisaliśmy umowę z niemiecką firmą na zakup linii produkcyjnej wraz z montażem. Zgodnie z umową mieliśmy przekazać trzy zaliczki (w sumie 90% wartości) przed wykonaniem kontraktu oraz pozostałą różnicę (10%) po zakończeniu instalacji całej linii. Czy zakup linii produkcyjnej wraz z montażem od kontrahenta unijnego jest wewnątrzwspólnotowym nabyciem towaru?

Na zasadzie wyjątku, zakup towaru wymagającego montażu został wykluczony z wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT).

Wynika to z art. 10 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy o VAT, w którym postanowiono, że WNT nie występuje, jeżeli towary są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, przez dokonującego ich dostawy lub przez podmiot działający na jego rzecz. Przy czym nie uznaje się za instalację lub montaż prostych czynności umożliwiających funkcjonowanie montowanego lub instalowanego towaru zgodnie z jego przeznaczeniem. Wyjaśnienia na ten temat udzielił Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 12 grudnia 2013 r., nr ITPP2/443-981a/13/AK:

"(…) Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie definiują pojęć montaż oraz instalacja. Zgodnie ze "Słownikiem języka polskiego PWN", "montaż" to składanie maszyn, aparatów, urządzeń, itp. z gotowych części, zakładanie, instalowanie urządzeń technicznych. Z kolei "instalacja" to montowanie gdzieś urządzeń technicznych (…).

Zdaniem tut. organu, przez "proste czynności" należy rozumieć działania umożliwiające funkcjonowanie danego towaru, które potencjalny nabywca mógłby wykonać we własnym zakresie, np. korzystając z dołączonej instrukcji. Dlatego też, biorąc powyższe pod uwagę, za montaż lub instalację w rozumieniu art. 22 ustawy należy uznać takie czynności, które wymagają specjalistycznej wiedzy i umiejętności znanych przede wszystkim dostawcy montowanego lub instalowanego towaru (…)".

Zatem fakt montażu lub instalacji przesądza o wyłączeniu takiej dostawy z WNT. Nie oznacza to jednak, że zakup towaru wraz z montażem nie nakłada na nabywcę żadnych obowiązków w zakresie VAT.

W pierwszej kolejności należy ustalić miejsce świadczenia dla tej dostawy. W myśl art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, miejscem dostawy towarów, które są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, przez dokonującego ich dostawy lub przez podmiot działający na jego rzecz – jest miejsce, w którym towary są instalowane lub montowane.


Kto powinien rozliczyć VAT, jeżeli zakupiony od firmy niemieckiej towar jest montowany lub instalowany w Polsce? Zaznaczamy, że wszystkie faktury zaliczkowe oraz fakturę końcową otrzymaliśmy za pośrednictwem oddziału firmy niemieckiej w Polsce.

Jeżeli dostawca zagraniczny nie posiada w Polsce siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności, ciężar opodatkowania będzie spoczywał na nabywcy towaru. Na mocy bowiem art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary, jeżeli dokonującym ich dostawy na terytorium kraju jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Należy jednak zauważyć, że art. 17 ust. 1a ustawy o VAT zobowiązuje usługobiorcę lub dokonującego nabycia towarów do rozliczenia podatku, nawet wówczas, gdy usługodawca lub dokonujący dostawy towarów posiada stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju, lecz to stałe miejsce prowadzenia działalności lub inne miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju nie uczestniczy w dokonywanych transakcjach.

Jeżeli oddział zagranicznego kontrahenta pośredniczył jedynie w dostarczeniu faktur, to pytająca jednostka (polski nabywca) ma obowiązek dokonania samoopodatkowania transakcji.

Dodajmy, iż w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania VAT są określone w walucie obcej – w myśl art. 31a ustawy o VAT – przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (z pewnymi wyjątkami, które nie mają tu zastosowania). Podatnik może również wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote polskie według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.


Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w przypadku zakupu od kontrahenta z UE towaru z montażem, jeśli na poczet dostawy wpłacono zaliczki? Dwie pierwsze zaliczki wpłaciliśmy 20 grudnia 2013 r., zaś trzecią 20 marca 2014 r. Kontrahent wystawił nam dwie faktury zaliczkowe z datą 7 stycznia 2014 r., zaś trzecią wystawił przed wpłatą zaliczki, tj. 14 marca 2014 r. w tym samym dniu wystawił fakturę końcową. Montaż linii produkcyjnej zakończono 3 kwietnia 2014 r. i w maju 2014 r. przelaliśmy pozostałą część zapłaty.

W sytuacji, o której mowa w pytaniu, obowiązek podatkowy będzie spoczywał na nabywcy i powstanie z chwilą dokonania każdej wpłaty zaliczki oraz w momencie zakończenia dostawy wraz z montażem. Fakt, iż sprzedawca wystawił fakturę zaliczkową przed otrzymaniem zaliczki oraz fakturę ostateczną przed zakończeniem dostawy z montażem, nie rodzi skutków w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego u nabywcy.

Jeżeli świadczona jest kompleksowa usługa (tj. dostawa towaru wraz z montażem), należy przyjąć iż mamy do czynienia z jedną transakcją. Obowiązek podatkowy powstaje w takim przypadku z chwilą zakończenia całej transakcji. Jeżeli jednak przed wydaniem towaru z montażem krajowy nabywca dokonał zapłaty części należności, w szczególności przedpłaty, zaliczki itp. obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania przez dostawcę, co zasadniczo powinno pokrywać się z zapłatą przez nabywcę w tej części (por. art. 19a ust. 8 ustawy o VAT). Takiego wyjaśnienia udzielił m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 12 grudnia 2013 r., nr ITPP2/443-981a/13/AK:

"(…) Wskazać należy, że dla celów podatkowych – co do zasady – złożone działania podatnika traktowane są jako jednolita całość. Oznacza to, że jeżeli podatnik dokonuje więcej niż jedno świadczenie na rzecz klienta i są one ze sobą powiązane tak, że obiektywnie rzecz biorąc tworzą z ekonomicznego punktu widzenia jedną całość, którą jedynie sztucznie można byłoby podzielić, to te elementy lub świadczenia – dla celów podatku od towarów i usług – stanowią jedną całość (…).

Skoro – jak wynika z treści wniosku – podpisanie Certyfikatu Zakończenia Gwarancji, odpowiednio systemu militarnego i pomieszczenia technologicznego potwierdza ostateczne zakończenie realizacji dostawy z montażem, uznać należy, że z tą chwilą następuje przeniesienie prawa do dysponowania towarem jak właściciel (…).

Wszelkie wcześniej otrzymane wpłaty z tytułu dostawy traktować należy jako zaliczki na jej poczet (…)".


2. Ewidencja i wycena zaliczki wpłaconej w walucie obcej na poczet zakupu środka trwałego z montażem

Jak zaksięgować wpłatę zaliczek na zakup środka trwałego wraz z montażem od kontrahenta z Niemiec? Faktury dokumentujące wpłacone zaliczki oraz fakturę końcową otrzymaliśmy w jednym terminie, z dwumiesięcznym opóźnieniem, za pośrednictwem oddziału firmy niemieckiej w Polsce.

Wpłatę zaliczek z rachunku walutowego na zakup środka trwałego (na podstawie dowodu wpłaty) można ująć w księgach rachunkowych następującymi zapisami:

      – Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki",
      – Ma konto 13-1 "Rachunek walutowy".

Natomiast VAT z tytułu wpłaconych zaliczek (obowiązek podatkowy powstał z chwilą dokonania każdej wpłaty zaliczki) można ująć w księgach rachunkowych, zapisem:

   1) VAT należny:
      – Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
      – Ma konto 22-2 "Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego",
   2) VAT naliczony:
      – Wn konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie",
      – Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".

W sytuacji gdy zapłata zaliczek nastąpiła z własnego konta walutowego, wypłatę tę wycenia się według zasad przyjętych do wyceny rozchodu środków pieniężnych z tego rachunku. Dla celów bilansowych do wyceny rozchodu walut z własnego rachunku walutowego można zastosować:

1) kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień jej wypływu z konta lub

2) kurs historyczny, tzn. kurs przeciętny, FIFO lub LIFO (art. 35 ust. 8 oraz art. 34 ust. 4 pkt 1–3 ustawy o rachunkowości).

Jeżeli jednostka rozlicza różnice kursowe tzw. metodą podatkową, to powinna pamiętać, że wycena rozchodu środków z rachunku walutowego po kursie historycznym nie jest uznawana za prawidłową dla celów podatku dochodowego. Stosowanie kursu historycznego dopuszczalne jest jedynie w jednostkach stosujących do wyceny różnic kursowych podatkowych zasady określone w art. 9b ust. 1 pkt 2 updop, czyli zasady zgodne z przepisami ustawy o rachunkowości (tzw. metoda rachunkowa).

Otrzymane faktury zaliczkowe można zaksięgować zapisem: Wn konto 30, Ma konto 24. Dla celów bilansowych faktury zaliczkowe można wycenić po kursie średnim NBP z dnia poprzedzającego dzień ich wystawienia. Ustalone w związku z tym na rozrachunkach różnice kursowe mogą zostać wstępnie, do czasu otrzymania faktury końcowej, odniesione na konto 30 "Rozliczenie zakupu" (w analityce: Rozliczenie zakupu środka trwałego). Można również odstąpić od ich ustalania. Bez względu jednak na przyjęty przez jednostkę sposób wyceny, o ostatecznej wysokości tych różnic i tak zadecyduje kurs zastosowany do wyceny faktury końcowej (kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień jej wystawienia).

Po otrzymaniu faktury końcowej należy dokonać wyceny całej jej wartości z uwzględnieniem wyceny wynikającej z faktur zaliczkowych. Dopiero tak ustalone różnice kursowe zwiększą koszty lub przychody finansowe, a w przypadku faktur dotyczących nabycia środków trwałych – skorygują ich wartość początkową.

Jak wynika z pytania jednostka otrzymała wszystkie faktury (tj. dokumentujące zaliczki, jak i fakturę końcową) w jednym terminie. W takim przypadku można pominąć w ewidencji księgowej faktury zaliczkowe i całą transakcję rozliczyć na podstawie faktury końcowej.

Przykład

I. Założenia:

1. Jednostka podpisała w 2013 r. umowę z kontrahentem z Niemiec na dostawę linii produkcyjnej wraz z montażem o wartości: 92.650 EUR.

2. Zgodnie z umową jednostka ma przekazać trzy zaliczki (30%, 20% i 40% wartości kontraktu) przed wykonaniem umowy oraz 10% po zakończeniu instalacji całej linii. Kwotę: 46.325 EUR, obejmującą dwie zaliczki (20% i 30%), przekazano 20 grudnia 2013 r., natomiast zaliczkę obejmującą 40%, tj. 37.060 EUR – 20 marca 2014 r.

3. Kontrahent niemiecki wystawił dwie faktury zaliczkowe z datą 7 stycznia 2014 r., odpowiednio na 30% (tj. 27.795 EUR) oraz 20% (tj. 18.530 EUR). Trzecią fakturę zaliczkową wystawił z datą 14 marca 2014 r., czyli przed otrzymaniem zaliczki. Z tą samą datą wystawił fakturę końcową. Wszystkie faktury wpłynęły do jednostki 15 marca 2014 r.

4. Montaż linii produkcyjnej zakończono 3 kwietnia 2014 r. 7 maja 2014 r. jednostka dokonała ostatniej płatności w kwocie: 9.265 EUR. Zapłaty dokonano z własnego rachunku walutowego, a rozchód waluty wyceniono po kursie średnim NBP z dnia poprzedzającego dzień wypływu środków.

5. W przykładzie wykorzystano kursy średnie NBP z następujących dni: 19 grudnia 2013 r.: 4,1700 zł/EUR, 13 marca 2014 r.: 4,2277 zł/EUR, 19 marca 2014 r.: 4,2065 zł/EUR, 2 kwietnia 2014 r.: 4,1774 zł/EUR, 6 maja 2014 r.: 4,2051 zł/EUR.

6. Środek trwały będzie służył działalności opodatkowanej.

II. Dekretacja:

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
A. Zapisy w księgach 2013 r.
1. WB z 20 grudnia 2013 r. – wpłata na rzecz kontrahenta zaliczki (30% i 20%): 46.325 EUR × 4,17 zł/EUR =  193.175,25 zł 24 13-1
2. PK – VAT należny będący jednocześnie naliczonym z tytułu zaliczki:
   a) VAT należny: (46.325 EUR × 4,17 zł/EUR) × 23% =  44.430,31 zł 30 22-2
   b) VAT naliczony: (46.325 EUR × 4,17 zł/EUR) × 23% =  44.430,31 zł 22-1 30

B. Zapisy w księgach 2014 r.

1. FZ z 14 marca 2014 r. – faktura końcowa dokumentująca całą
transakcję, wystawiona przed zakończeniem transakcji:
92.650 EUR × 4,2277 zł/EUR = 
391.696,41 zł 30
08
24
30
2. WB z 20 marca 2014 r. – wpłata kolejnej zaliczki na rzecz kontrahenta zagranicznego: 37.060 EUR × 4,2065 zł/EUR = 
Uwaga: Wszystkie płatności dokonane przed dokonaniem dostawy są zaliczkami.
155.892,89 zł 24 13-1
3. PK – VAT należny będący jednocześnie naliczonym z tytułu zaliczki:
   a) VAT należny: (37.060 EUR × 4,2065 zł/EUR) × 23% =  35.855,36 zł 30 22-2
   b) VAT naliczony: (37.060 EUR × 4,2065 zł/EUR) × 23% =  35.855,36 zł 22-1 30
4. PK – rozliczenie różnic kursowych powstałych na rozrachunkach z tytułu wpłaconych zaliczek:      
   a) 83.385 EUR × 4,2277 zł/EUR = 352.526,76 zł       
   b) (46.325 EUR × 4,17 zł/EUR) + (37.060 EUR × 4,2065 zł/EUR) = 349.068,14 zł       
   c) różnica kursowa dodatnia: 352.526,76 zł – 349.068,14 zł =  3.458,62 zł 24 08
5. PK z 3 kwietnia 2014 r. – zakończenie montażu – powstanie obowiązku podatkowego od pozostałej części należności: 92.650 EUR – (46.325 EUR + 37.060 EUR) = 9.265 EUR      
   a) VAT należny: (9.265 EUR × 4,1774 zł/EUR) × 23% =  8.901,83 zł 30 22-2
   b) VAT naliczony: (9.265 EUR × 4,1774 zł/EUR) × 23% =  8.901,83 zł 22-1 30
6. OT – oddanie środka trwałego do używania: 391.696,41 zł – 3.458,62 zł =  388.237,79 zł 01 08
7. WB z 7 maja 2014 r. – zapłata pozostałej części zobowiązania: 9.265 EUR × 4,2051 zł/EUR =  38.960,25 zł 24 13-1
8. PK – rozliczenie różnicy kursowej powstałej na rozrachunkach: 9.265 EUR × (4,2277 zł – 4,2051 zł/EUR) =  209,40 zł 24 75-0

III. Księgowania:

A. Zapisy w księgach 2013 r.

Ewidencja i wycena zaliczki wpłaconej w walucie obcej na poczet zakupu środka trwałego z montażem

B. Zapisy w księgach 2014 r.

Ewidencja i wycena zaliczki wpłaconej w walucie obcej na poczet zakupu środka trwałego z montażem

Czy różnice kursowe od własnych środków pieniężnych wpływają na wartość początkową środka trwałego?

Z przepisów ustawy o rachunkowości nie wynika, iż wartość początkową środka trwałego ujętą w ewidencji bilansowej będą korygować zarówno różnice kursowe powstałe na zobowiązaniach, jak i od własnych środków pieniężnych powstałe bezpośrednio w wyniku operacji przelewu środków w związku z zapłatą przed oddaniem środka trwałego do używania.

Przepisy ustawy o rachunkowości w art. 28 ust. 8 stanowią, iż cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:

1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy;

2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.

Należy jednak zauważyć, iż organy podatkowe stoją na stanowisku, iż jednostki są zobligowane do korygowania kosztów nabycia lub wytworzenia środków trwałych o różnice kursowe powstałe w wyniku rozchodu środków z rachunku walutowego przed oddaniem środka trwałego do używania. Przykładem jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 listopada 2013 r., nr IBPBI/2/423-979/13/JD.

Niemniej jednak – w naszej ocenie bardziej zasadne byłoby odniesienie kosztów lub przychodów wynikających z wyceny operacji na rachunku walutowym bezpośrednio w koszty lub przychody bieżącego okresu. Podobnie również uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 kwietnia 2013 r., sygn. akt II FSK 1681/11.

Dla uniknięcia ewentualnych sporów podczas kontroli podatkowych, różnice kursowe od własnych środków wskazane jest rozliczać zgodnie z wytycznymi organów podatkowych.

Dla celów bilansowych można przyjąć analogiczną zasadę jak dla celów podatkowych. Oznacza to, że wartość początkową środka trwałego ujętą w ewidencji bilansowej będą korygować zarówno różnice kursowe powstałe na zobowiązaniach, jak i różnice kursowe od własnych środków pieniężnych powstałe bezpośrednio w wyniku operacji przelewu środków w związku z zapłatą za środek trwały (jeżeli takie różnice dla celów bilansowych powstaną). Pod warunkiem jednak, że zapłata miała miejsce przed oddaniem środka trwałego do używania.

Księgi rachunkowe - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.