Umowa zlecenia jest umową cywilnoprawną uregulowaną w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.), zwanej dalej K.c. Przedmiotem umowy zlecenia jest wykonanie określonej czynności prawnej (odpłatnie lub nieodpłatnie). W razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych (por. art. 744 K.c.).
Do umowy zlecenia powinien być wystawiony rachunek, który wraz z umową może stanowić podstawę do zaksięgowania wydatku w ciężar kosztów. Koszty związane z umową zlecenia można również księgować na podstawie sporządzonej listy płac dotyczącej umów cywilnoprawnych, przy czym jednostka powinna zawsze posiadać, w celach dowodowych, umowę zawartą ze zleceniobiorcą oraz rachunek do umowy zlecenia.
Wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia ujmuje się w ewidencji księgowej w kosztach wynagrodzeń, podobnie jak wynagrodzenia ze stosunku pracy, to znaczy na koncie 40-4 "Wynagrodzenia" układu rodzajowego kosztów lub na odpowiednim koncie służącym do ewidencji wynagrodzeń w zespole 5. W zależności od potrzeb jednostka może utworzyć do konta wynagrodzeń ewidencję analityczną z podziałem na: wynagrodzenia z tytułu umów o pracę, wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych, wynagrodzenia członków zarządu oraz pozostałe wynagrodzenia. Natomiast obciążające zleceniodawcę składki ZUS od umowy zlecenia księguje się na koncie 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia". |
Należy również podkreślić, iż istotny jest także moment ujęcia w księgach rachunkowych kosztów związanych z umową zlecenia. Zgodnie z zasadą memoriału koszty wynagrodzeń od umów cywilnoprawnych, podobnie jak wynagrodzeń ze stosunku pracy, zalicza się w księgach rachunkowych w ciężar kosztów działalności operacyjnej w miesiącu, którego one dotyczą, to znaczy w miesiącu, za który są należne, bez względu na termin ich zapłaty.
Niemniej, zwracamy uwagę, że dla celów podatkowych wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia, a także obciążające je składki ZUS, mogą być przez jednostkę zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów dopiero w miesiącu, w którym zostaną zapłacone.
Zawarliśmy umowę zlecenia z osobą fizyczną zatrudnioną na umowę o pracę u innego przedsiębiorcy, na przeprowadzenie szkolenia pracowników. Wynagrodzenie ustaliliśmy na 2.000 zł brutto, a u swojego pracodawcy zleceniobiorca pobiera wynagrodzenie w wysokości 2.000 zł brutto. Czy powinniśmy naliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne? W jaki sposób ująć to w księgach? Prowadzimy ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 4.
Jeżeli osoba zatrudniona u innego pracodawcy pobiera wynagrodzenie wyższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie: 1.500 zł), a tak jest w sytuacji opisanej w pytaniu, to od umowy zlecenia zawartej z innym przedsiębiorcą (tutaj: jednostką pytającą) trzeba naliczyć wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz naliczyć i potrącić zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 18%. |
Z przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) - zwanej dalej ustawą o sus - wynika, że jeżeli zleceniobiorca z tytułu umowy o pracę zawartej z innym przedsiębiorcą uzyskuje przychód w przeliczeniu na okres miesiąca wyższy od minimalnego wynagrodzenia za pracę, to z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu (zob. art. 9 ust. 1 i 1a ustawy o sus).
Z umowy zlecenia obowiązkowa jest natomiast składka zdrowotna. W przypadku bowiem, gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, na przykład jednocześnie z umowy o pracę i umowy zlecenia, to składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca się z każdego z tych tytułów odrębnie (zob. art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Z kolei - w myśl art. 13 pkt 8 updof - przychody z tytułu umowy zlecenia uzyskane od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej zalicza się do przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Zobowiązanym w tym przypadku do obliczenia i pobrania w imieniu zleceniobiorcy zaliczki na podatek dochodowy lub zryczałtowanego podatku dochodowego oraz do uiszczenia w wymaganym terminie do odpowiedniego urzędu skarbowego pobranej kwoty podatku jest zleceniodawca (płatnik).
Ewidencja księgowa umowy zlecenia określonej w pytaniu zostanie przedstawiona na przykładzie liczbowym.
Przykład
I. Założenia:
1. Spółka z o.o. zawarła umowę zlecenia z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, na przeprowadzenie szkolenia pracowników działu kadr z obsługi programu kadrowo-płacowego na kwotę brutto: 1.500 zł.
2. Zgodnie z oświadczeniem otrzymanym od zleceniobiorcy - jest on zatrudniony na umowę o pracę u innego pracodawcy, a jego wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia. Stąd też zleceniobiorca będzie podlegał jedynie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.
3. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów tylko w układzie rodzajowym i sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym.
II. Wyliczenie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia do wypłaty:
Wyszczególnienie | Kwota |
Kwota brutto wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia | 1.500,00 zł |
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne | 1.500,00 zł |
Koszty uzyskania przychodu: 1.500 zł × 20% = | 300,00 zł |
Podstawa opodatkowania: 1.500 zł - 300 zł = | 1.200,00 zł |
Podatek naliczony: 1.200 zł × 18% = | 216,00 zł |
Składka na ubezpieczenie zdrowotne: 1.500 zł × 9% = | 135,00 zł |
Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu: 1.500 zł × 7,75% = | 116,25 zł |
Podatek podlegający przekazaniu do urzędu skarbowego (po zaokrągleniu): 216 zł - 116,25 zł = | 100,00 zł |
Do wypłaty: 1.500 zł - 135 zł - 100 zł = | 1.265,00 zł |
III. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. LP - lista płac dotycząca umowy zlecenia: | |||
a) należne wynagrodzenie brutto z tytułu umowy zlecenia | 1.500 zł | 40-4 | 23-0 |
b) zaliczka na podatek dochodowy podlegająca wpłacie do urzędu skarbowego | 100 zł | 23-0 | 22 |
c) składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca przekazaniu do ZUS | 135 zł | 23-0 | 22 |
2. WB - wypłata wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia | 1.265 zł | 23-0 | 13-0 |
IV. Księgowania:
Jeśli z tytułu zawartej umowy zlecenia jednostka będzie zobowiązana odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy (FP), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) oraz ewentualnie składki na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP), to składki w części sfinansowanej przez tę jednostkę (zleceniodawcę) wskazane jest ująć w księgach rachunkowych, zapisem:
- Wn konto 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia", - Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne" (w analityce: Rozrachunki z ZUS). |
Przeprowadzamy modernizację pomieszczenia magazynowego i gospodarczego, stanowiącego naszą własność i nasz środek trwały. Gdzie zakwalifikować wydatki poniesione na umowę zlecenia na prace modernizacyjne, które będzie wykonywał nasz pracownik, poza swoimi obowiązkami z tytułu umowy o pracę? Czy będą to koszty modernizacji zwiększające wartość środka trwałego?
Gdy umowa zlecenia dotyczy bezpośrednio prac wykonywanych na rzecz środków trwałych, to wynagrodzenie z tytułu takiej umowy łącznie ze składkami ZUS (jeśli wystąpią) zalicza się do kosztów związanych z budową, montażem lub ulepszeniem istniejącego środka trwałego i ujmuje się na koncie 08 "Środki trwałe w budowie". |
Zgodnie bowiem z art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości, cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych obejmuje ogół kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia środka trwałego do używania.
Jeśli więc umowa zlecenia zawarta jest w celu wykonania prac związanych z ulepszeniem środka trwałego, to należne z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie brutto oraz ewentualne składki obciążające pracodawcę ujmuje się w księgach rachunkowych, zapisem:
- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie", - Ma konto 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń". |
Dopiero po zakończeniu prac wydatki ujęte na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" przenosi się na zwiększenie wartości początkowej ulepszonego środka trwałego, zapisem:
- Wn konto 01 "Środki trwałe", - Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie". |
Ewidencję księgową umowy zlecenia dotyczącej prac wykonanych w związku z ulepszeniem środka trwałego przedstawiono na przykładzie liczbowym.
Przykład
I. Założenia:
1. Jednostka handlowa przeprowadza modernizację zaplecza (magazynu i części gospodarczej) swojego sklepu, stanowiącego jej środek trwały. W związku z tym zawarła umowę zlecenia ze swoim pracownikiem na montaż systemu alarmowego i ostrzegającego przed pożarem.
2. Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia wynosi brutto: 2.000 zł. W związku z tym, że jest to umowa z własnym pracownikiem jednostka zobowiązana jest do naliczenia składek na ubezpieczenie społeczne.
II. Wyliczenie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia do wypłaty:
Wyszczególnienie | Kwota |
Kwota brutto wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia | 2.000,00 zł |
Składki na ubezpieczenia społeczne: składka emerytalna (9,76%) + składka rentowa (1,5%) + składka chorobowa (2,45%) | 274,20 zł |
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej tj.: 2.000 zł - 274,20 zł = | 1.725,80 zł |
Koszty uzyskania przychodu: 1.725,80 zł × 20% = | 345,16 zł |
Podstawa opodatkowania (w zaokrągleniu): 1.725,80 zł - 345,16 zł = | 1.381,00 zł |
Podatek naliczony: 1.381 zł × 18% = | 248,58 zł |
Składka na ubezpieczenie zdrowotne: 1.725,80 zł × 9% = | 155,32 zł |
Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu: 1.725,80 zł × 7,75% = | 133,75 zł |
Podatek podlegający wpłacie do urzędu skarbowego (w zaokrągleniu): 248,58 zł - 133,75 zł = | 115,00 zł |
Do wypłaty: 2.000 zł - (274,20 zł + 155,32 zł + 115 zł) = | 1.455,48 zł |
Jednostka nie jest zobowiązana do opłacania za pracownika składki na FEP, a stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 1,93%. Kwota składek na ubezpieczenia społeczne (9,76% + 6,5% + 1,93% = 18,19%), FP (2,45%) oraz FGŚP (0,10%) finansowanych przez pracodawcę wyniosła łącznie: 2.000 zł × 20,74% = 414,80 zł.
III. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. LP - lista płac dotycząca umowy zlecenia: | |||
a) umowa zlecenia w kwocie brutto | |
08 | |
b) składka na ubezpieczenie zdrowotne | 155,32 zł | |
22 |
c) składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę | 274,20 zł | 23-0 | 22 |
d) zaliczka na podatek dochodowy | 115,00 zł | 23-0 | 22 |
e) składki obciążające pracodawcę (ubezpieczenia społecznie, FP, FGŚP) | 414,80 zł | 08 | 22 |
2. WB - wypłata wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia | 1.455,48 zł | 23-0 | 13-0 |
3. PK - zakończenie ulepszenia i zwiększenie wartości środka trwałego o nakłady na ulepszenie: 2.000 zł + 414,80 zł = |
2.414,80 zł | 01 | 08 |
III. Księgowania:
W wyniku powodzi zniszczeniu uległa część parteru siedziby firmy. Czy wydatki poniesione na umowę zlecenia, zawartą ze studentem na uprzątnięcie zniszczeń spowodowanych powodzią, można zaliczyć w ciężar kosztów wynagrodzeń, czy powinny to być raczej straty nadzwyczajne?
Przez straty i zyski nadzwyczajne rozumie się - zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 33 ustawy o rachunkowości - straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązanych z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.
Wydatki poniesione na likwidację skutków zniszczenia części budynku na skutek powodzi wskazane jest zaliczyć w ciężar strat nadzwyczajnych, w tym również wynikające z umowy zlecenia na uprzątnięcie tych zniszczeń. Ewidencja księgowa kosztów wynagrodzeń związanych z zawartymi umowami zlecenia będzie przebiegać w tym przypadku, zapisem:
|
Zwracamy przy tym uwagę, że z tytułu umowy zlecenia nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych osoby będące uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studentami, jeśli nie ukończyły 26 lat (zob. art. 6 ust. 4 ustawy o sus) i w konsekwencji nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Ewidencję księgową umowy zlecenia zawartej ze studentem w celu usunięcia skutków powodzi przedstawiono na przykładzie liczbowym.
Przykład
I. Założenia:
1. W związku z powodzią zalaniu uległa część parteru budynku. Na uporządkowanie skutków powodzi zatrudniono na umowę zlecenia studenta, który nie ukończył 26 lat.
2. Umowa zlecenia została zawarta na kwotę: 400 zł. Od umowy zlecenia jednostka nie potrąciła składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
3. Wypłata należnego wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia nastąpiła gotówką.
II. Wyliczenie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia do wypłaty:
Wyszczególnienie | Kwota |
Kwota brutto wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia | 400,00 zł |
Koszty uzyskania przychodu: 400 zł × 20% = | 80,00 zł |
Podstawa opodatkowania: 400 zł - 80 zł = | 320,00 zł |
Podatek naliczony: 320 zł × 18% = | 57,60 zł |
Podatek podlegający przekazaniu do urzędu skarbowego (po zaokrągleniu) | 58,00 zł |
Do wypłaty: 400 zł - 58 zł = | 342,00 zł |
III. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. LP - lista płac dotycząca umowy zlecenia: | |||
a) należne wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia | 400 zł | 77-1 | 23-0 |
b) zaliczka na podatek dochodowy podlegająca wpłacie do urzędu skarbowego | 58 zł | 23-0 | 22 |
2. KW - wypłata wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia | 342 zł | 23-0 | 10 |
IV. Księgowania:
|