Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  VAT i akcyza  »   Skutki błędnego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Skutki błędnego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT

Poradnik VAT nr 19 (379) z dnia 10.10.2014

Na podatniku VAT ciąży obowiązek prawidłowego określenia i zadeklarowania obowiązku podatkowego od wykonanych czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie ma w tym zakresie dowolności – podatek należny musi zostać odprowadzony w terminie określonym ustawą. Podobnie w kwestii dokumentowania wykonanych czynności nie można mówić o dowolności. Ustawodawca określił bowiem w sposób szczegółowy zasady i terminy dokumentowania sprzedaży przez podatników.

Należy pamiętać, że nieterminowe rozliczenie podatku może skutkować powstaniem zaległości podatkowej, którą będzie trzeba uregulować wraz z odsetkami za zwłokę.

1. Obowiązek terminowego wystawienia faktury

W myśl generalnej zasady określonej w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT podatnik zobowiązany jest wystawić fakturę dokumentującą:

1) sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2 ustawy dokonywane na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;

2) sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w art. 106b ust. 1 pkt 1;

3) wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w art. 106b ust. 1 pkt 1;

4) otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w art. 106b ust. 1 pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 (dotyczy mediów).

Z kolei na podstawie art. 106b ust. 2 ustawy o VAT, podatnik nie jest zobowiązany do wystawiania faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Przy czym ma on obowiązek jej wystawienia, jeżeli zażąda tego nabywca towaru lub usługi, a żądanie zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty (art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT).

Aktywne druki i formularze
Wzory przykładowych faktur
są dostępne w serwisie
www.druki.gofin.pl

Przepisy ustawy o VAT określają, że co do zasady fakturę należy wystawić nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę. Fakturę zaliczkową wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy (art. 106i ust. 2 ustawy o VAT).

Faktury mogą być wystawione także 30 dni przed dokonaniem dostawy towaru, wykonaniem usługi czy otrzymaniem całości lub części zapłaty (art. 106i ust. 7 ustawy o VAT).

W niektórych przypadkach fakturę można wystawić znacznie wcześniej, niż na 30 dni przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi, o ile faktura będzie zawierała informacje, jakiego okresu rozliczeniowego dotyczy. Zasada ta obejmuje:

1) usługi oraz dostawę towarów, dla których w związku z ich świadczeniem (dostawą) ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń (nie dotyczy np. wydania towaru na podstawie umowy leasingu kapitałowego lub innych umów o podobnym charakterze, które dla celów VAT uznawane są za dostawę towaru),

2) media,

3) najem, dzierżawę, leasing, ochronę osób, stałą obsługę prawną i biurową itp.

Moment wystawienia faktury w niektórych przypadkach jest o tyle istotny, że wyznacza – zgodnie z wolą ustawodawcy – zarazem moment powstania obowiązku podatkowego (o ile fakturę wystawiono terminowo). Dotyczy to:

  • dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
     
  • świadczenia usług:
     
    • telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych,
       
    • wymienionych w poz. 140–153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy (m.in. dostawy wody, odprowadzania i oczyszczania ścieków, usług związanych ze zbieraniem odpadów, itp.),
       
    • najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
       
    • ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
       
    • stałej obsługi prawnej i biurowej,
       
    • dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego

z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.

Przykład

Podatnik zawarł umowę najmu na okres 5 lat – od września 2014 r. do sierpnia 2019 r. W dniu 10 września 2014 r. wystawił fakturę za ten miesiąc z terminem płatności do 25 września. Czynsz za kolejne miesiące będzie płatny – zgodnie z umową – z góry do 10. dnia danego miesiąca.

Usługę tę należy uznać za wykonaną w ostatnim dniu każdego miesiąca, tj. 30 września, 31 października itd.

Ponieważ przy usługach najmu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, sam fakt jej wystawienia – niezależnie od tego, kiedy przypadał będzie termin płatności – przesądzać będzie o powstaniu obowiązku podatkowego w VAT.

Warto dodać, że jeżeli faktura nie zostałaby wystawiona, bądź podatnik wystawiłby ją z opóźnieniem, wówczas obowiązek podatkowy w przypadku usług najmu powstanie z chwilą upływu terminu wystawienia faktury – czyli z upływem terminu płatności.

Należy także pamiętać, że w przypadku:

  • świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych,
     
  • dostawy książek drukowanych (PKWiU ex 58.11.1) – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów, drukowanych (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1),
     
  • czynności polegających na drukowaniu książek (PKWiU ex 58.11.1) – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1), z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług,

– obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, o której mowa w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT – o ile fakturę wystawiono terminowo (dotyczy to faktur wystawianych dla innych podatników lub osób prawnych niebędących podatnikami, faktur dokumentujących sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i na terytorium kraju, WDT, lub otrzymania zaliczki, które to zdarzenie powoduje obowiązek wystawienia faktury).

Jeżeli obowiązek podatkowy uzależniony jest od wystawienia faktury (usługi budowlane, najem, media, itp.), a podatnik nie wystawi faktury, lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, a w sytuacji, gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT).

Przykład

Podatnik wykonał usługę budowlaną dla innego podatnika 15 sierpnia 2014 r. Zapłatę otrzymał 20 sierpnia, a fakturę wystawił 2 września 2014 r.

Ze względu na fakt, iż zapłatę otrzymano po wykonaniu usługi, data jej otrzymania nie wpłynie na termin powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek ten powstał zatem z chwilą wystawienia faktury (2 września 2014 r.).


Uwaga

Niezachowanie ustawowego terminu, w którym należy wystawić fakturę, bądź też niewystawienie dokumentu potwierdzającego dokonaną transakcję, nie zwalnia podatnika z obowiązku wykazania podatku należnego od tej czynności. Podatnik nawet wówczas, gdy nieterminowo wystawił fakturę, musi w odpowiednim – ustawowym terminie wykazać obowiązek podatkowy od danej transakcji.

Przykład

W dniu 11 lipca 2014 r. podatnik sprzedał towar firmie Alfa. Fakturę wystawił dopiero 15 września 2014 r. Niezależnie od opóźnienia w wystawieniu faktury, obowiązek podatkowy z tytułu dokonanej transakcji powstał w lipcu 2014 r. – z chwilą dokonania dostawy towaru.


2. Przedwcześnie wykazany obowiązek podatkowy

art. 109 ust. 3 ustawy o VAT wskazano, iż podatnik powinien prowadzić ewidencję w taki sposób, aby na jej podstawie można było prawidłowo sporządzić deklarację dla potrzeb podatku VAT.

Oznacza to, że podatnik ma obowiązek odpowiedniego zaewidencjonowania wystawionej faktury i nawet w przypadku przedwczesnego jej wystawienia, należy ją wpisać w ewidencji sprzedaży VAT z chwilą powstania obowiązku podatkowego. Ujęcie faktury do rozliczenia przedwcześnie (przed powstaniem obowiązku podatkowego w VAT od danej czynności), spowoduje błędne zadeklarowanie podatku należnego, co w konsekwencji może doprowadzić do zaniżenia zobowiązania podatkowego bądź zawyżenia kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym za okres rozliczeniowy, w którym rzeczywiście należało wykazać obowiązek podatkowy.

Jednak warto zauważyć, że wystawienie faktury jeszcze przed dostawą towaru (na co obecnie pozwalają przepisy ustawy o VAT), może być ryzykowne z uwagi na fakt, że transakcja może nigdy nie dojść do skutku. Jeżeli nie dojdzie do dostawy towaru, to faktura wystawiona przed zrealizowaniem transakcji może okazać się fakturą pustą.

Przykład

Podatnik w dniu 1 września 2014 r. wystawił fakturę dokumentującą dostawę towarów na rzecz firmy Alfa, która miała nastąpić 30 września. Transakcja ta nie doszła jednak do skutku, ponieważ kontrahent podatnika zlikwidował działalność gospodarczą i podatnik nie ma z nim kontaktu. Powstaje tu wątpliwość, czy wystawioną w ten sposób fakturę podatnik powinien anulować, czy też niezależnie od tego, że transakcja w rezultacie nie miała miejsca – będzie zmuszony do odprowadzenia podatku należnego?

Generalnie nie powinno być problemu z anulowaniem takiej faktury, jednak jeżeli została ona przekazana nabywcy, uznaje się, że została wprowadzona do obrotu prawnego. W takim przypadku nie ma możliwości jej anulowania. Zatem w sytuacji przedstawionej w przykładzie jedynym rozwiązaniem byłoby skorygowanie wartości transakcji do "zera". Jeżeli podatnik korekty takiej nie dokona, będzie zmuszony do odprowadzenia podatku należnego wynikającego z tej faktury, na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.


Uwaga

Podatnik – niezależnie od tego czy fakturę wystawi w ustawowym terminie czy też nie, musi we właściwym momencie wykazać obowiązek podatkowy od danej transakcji. Przedwcześnie zadeklarowany obowiązek podatkowy w VAT oznacza błędne rozliczenie podatku należnego za dany okres rozliczeniowy.


Warto jednak dodać, że wcześniejsze wykazanie obowiązku podatkowego nie będzie skutkowało obowiązkiem zapłaty odsetek od zaległości podatkowej powstałej w związku z przedwczesnym ujęciem podatku należnego, ponieważ nadpłata, jaka wystąpiła za miesiąc, w którym podatnik wykazał (choć nie powinien) obowiązek podatkowy, zaliczana jest na poczet zaległości podatkowej z następnego okresu rozliczeniowego.


3. Obowiązek podatkowy wykazany z opóźnieniem

Podatnicy VAT mają obowiązek nie tylko prawidłowego (w odpowiedniej wysokości), ale także terminowego (w określonym ustawowo terminie) wykazania obowiązku podatkowego w VAT od wykonanej czynności. Nie mogą oni dowolnie ustalać momentu powstania obowiązku podatkowego, bowiem ustawodawca w przepisach wprost określił zarówno ogólną zasadę powstania obowiązku podatkowego, jak i zasady szczególne – dla konkretnie wskazanych czynności. Co istotne – jeżeli np. dla danego rodzaju usług przewidziano szczególny moment powstania obowiązku podatkowego, to podatnik nie może deklarować tego obowiązku na zasadach ogólnych.

Przykład

W lipcu 2014 r. podatnik wykonał usługę budowlaną na rzecz spółki Alfa. Nabywca uregulował należność za usługę w dniu 15 sierpnia 2014 r. Faktura dokumentująca tę usługę została wystawiona 6 czerwca 2014 r. i w tym dniu powstał obowiązek podatkowy w VAT. Podatnik nie może w stosunku do ww. usługi zastosować ogólnej zasady dotyczącej terminu powstania obowiązku podatkowego, zgodnie z którą termin ten przypadałby w lipcu 2014 r. – z chwilą wykonania usługi.

Jeżeli zdarzy się sytuacja, w której podatnik wykazał obowiązek podatkowy niezgodnie z obowiązującym terminem (z opóźnieniem), powinien niezwłocznie skorygować deklaracje złożone za te okresy rozliczeniowe, w których nieodpowiednio deklarował podatek należny z tytułu wykonanych czynności. Składając korekty deklaracji należy pamiętać o dołączeniu do deklaracji korygującej pisemnego uzasadnienia przyczyn złożenia korekty.

W przypadku gdy podatnik wykaże obowiązek podatkowy zbyt późno naraża się na dodatkowe obciążenia finansowe. Za dany okres rozliczeniowy powstanie bowiem u niego zaległość podatkowa, którą musi uregulować wraz z odsetkami za zwłokę.

Kalkulatory
Kalkulator odsetek od zaległości
podatkowych dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl

Przykład

Jan K. wykazał obowiązek podatkowy od dokonanej dostawy towarów we wrześniu 2014 r., pomimo że od wykonanej przez niego czynności obowiązek podatkowy powstał w sierpniu 2014 r. W obu deklaracjach VAT (za sierpień i za wrzesień) podatnik wykazał nadwyżkę podatku należnego nad naliczonym (kwotę zobowiązania podatkowego).

Z uwagi na błędne wykazanie obowiązku podatkowego w VAT, w deklaracji za sierpień powstała u podatnika zaległość podatkowa, natomiast z rozliczenia za wrzesień – nadpłata w podatku VAT.

Nadpłata ta zostanie z urzędu zaliczona na poczet zaległości podatkowej za sierpień, jednak podatnik będzie musiał uregulować odsetki od zaległości za ten miesiąc.

Podobnie byłoby wówczas, gdyby w obu deklaracjach podatnik wykazał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym i zwrot tej kwoty otrzymałby na rachunek bankowy. Wówczas po dokonaniu korekty w sierpniu zmniejszy się, a we wrześniu zwiększy kwota należnego zwrotu. Za sierpień powstanie zatem zaległość podatkowa, natomiast za wrzesień nadpłata podatku.


VAT i akcyza - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.