Podstawowe zasady rozliczania podatku VAT nakazują sprzedawcom naliczać podatek należny od dokonanych dostaw towarów i usług. Z reguły sprzedawca towaru (usługodawca) wystawia fakturę w dniu dokonania dostawy (wykonania usługi) i w tym miesiącu (kwartale) rozlicza VAT. Nabywca natomiast zazwyczaj odlicza VAT w miesiącu (kwartale) otrzymania faktury. Wydawałoby się, że w każdym przypadku zasada ta spowoduje, że w tym samym momencie obowiązek podatkowy u dostawcy "pokrywa się" z terminem odliczenia podatku naliczonego przez nabywcę. Jednak ze względu na to, że ustawodawca dla niektórych czynności wprowadził szczególne terminy powstania obowiązku podatkowego, nie zawsze będzie to ten sam okres rozliczeniowy.
W przypadku świadczenia usług transportowych, spedycyjnych, budowlanych, itp., obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi (art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT). Zatem w zasadzie zapłata decyduje o powstaniu obowiązku podatkowego. Jeżeli kontrahent ureguluje należność w miesiącu, w którym usługa została wykonana, obowiązek podatkowy nie "przesunie się". Jednak przy braku zapłaty - obowiązek podatkowy zazwyczaj "przechodzi" na następny miesiąc, kiedy minie 30 dni od dnia wykonania usługi.
Po stronie nabywcy z kolei zastosowanie znajduje w tym przypadku ogólna zasada odliczania podatku naliczonego, określona w art. 86 ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którą podatnik może odliczyć VAT w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę (lub w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych - art. 86 ust. 11). Prawo do odliczenia podatku naliczonego przez nabywcę nie zostało zatem w żaden sposób uzależnione od momentu powstania obowiązku podatkowego po stronie sprzedawcy. Niezależnie więc od tego, czy nabywca ureguluje terminowo należność za wykonaną usługę budowlaną, czy transportową, może odliczyć podatek naliczony w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę.
Podobne stanowisko prezentują również organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 15 czerwca 2011 r., nr IPPP1/443-446/11-4/AS.
|
Przykład Podatnik wykonał usługę budowlaną na rzecz firmy Alfa. Fakturę dokumentującą wykonaną usługę wystawiono w dniu 18 maja 2012 r. i w tym samym miesiącu nabywca tę fakturę otrzymał. Ponieważ w ciągu 30 dni od wykonania usługi nie dokonano zapłaty, usługodawca rozliczy VAT należny w deklaracji za czerwiec 2012 r. Natomiast nabywca może odliczyć VAT już w deklaracji za maj 2012 r. (w miesiącu otrzymania faktury). |
Świadczenie w kraju usług najmu, dzierżawy, leasingu w zakresie powstania obowiązku podatkowego również zostało potraktowane przez ustawodawcę w sposób szczególny. Dla tego rodzaju usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze (art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy o VAT). Natomiast w zakresie podatku naliczonego - podobnie jak w przypadku usług budowlanych czy transportowych - nie obowiązują tu szczególne regulacje, co oznacza, że nabywca tych usług może odliczyć VAT już w miesiącu (kwartale), w którym otrzymał fakturę (lub w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych).
|
Przykład Podatnik wynajął lokal użytkowy. W umowie określono, że czynsz płatny będzie co miesiąc, w terminie do 15. dnia kolejnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Fakturę VAT dokumentującą czynsz za kwiecień 2012 r. wystawiono i przekazano najemcy 25 kwietnia 2012 r. Jeżeli jeszcze w kwietniu podatnik otrzymałby należność wynikającą z tej faktury, obowiązek podatkowy po stronie wynajmującego i odliczenie podatku naliczonego przez najemcę miałoby miejsce w rozliczeniu za ten sam okres. Jednak zapłata należności w terminie określonym w umowie (bądź też brak zapłaty) przesunie obowiązek podatkowy na maj 2012 r., nie pozbawiając jednocześnie najemcy prawa do odliczenia podatku naliczonego z przedmiotowej faktury już w rozliczeniu za kwiecień 2012 r. |
Zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 1 ustawy o VAT, dla dostawy m.in. energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, gazu przewodowego, a także świadczenia usług telekomunikacyjnych, dostarczania wody, odprowadzania ścieków, itp., obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tego tytułu.
U nabywcy mediów termin odliczenia VAT związany jest także z terminem płatności. Jak bowiem wynika z art. 86 ust. 10 pkt 3 ustawy o VAT, prawo do odliczenia VAT w przypadku nabycia mediów powstaje w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności (jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu dotyczy).
W zasadzie zatem w przypadku usług powszechnych termin powstania obowiązku podatkowego odpowiada terminowi, w którym nabywca ma prawo do odliczenia podatku naliczonego. Warunkiem jest określenie terminu płatności w umowie, a na fakturze umieszczenie informacji, jakiego okresu dotyczy. Nie ma w tym przypadku znaczenia ani data wystawienia faktury, ani data jej otrzymania. Przy czym niewątpliwie nabywca usługi musi dysponować fakturą, aby móc ją rozliczyć. Nie jest również istotny termin, w którym podatnik uregulował należność z niej wynikającą. Jeżeli jednak nie dokonał odliczenia w powyższym terminie, może to uczynić w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Wynika to z art. 86 ust. 11 ustawy.
|
Przykład Podatnik otrzymuje każdego miesiąca fakturę VAT za usługi telekomunikacyjne z terminem płatności określonym na 10. dzień każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Termin płatności z faktury za kwiecień przypadał na dzień 10 maja 2012 r. Obowiązek podatkowy powstał po stronie usługodawcy w maju 2012 r. W tym samym miesiącu nabywca miał prawo do odliczenia podatku naliczonego. |
Uwaga
Przy fakturze zbiorczej za media, wystawianej za kilka okresów rozliczeniowych, w przypadku gdy do każdego z nich został przypisany osobno termin płatności, podatek naliczony powinien być rozliczony także osobno, z uwzględnieniem poszczególnych terminów płatności wynikających z tej faktury.
Może się również zdarzyć sytuacja, że termin płatności nie zostanie określony na fakturze oraz nie będzie zawarta w niej informacja, jakiego okresu dotyczy. W ustawie o VAT odniesiono się wyłącznie do sposobu rozliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury za media, która określa termin płatności. Zatem gdy nie określono w niej terminu płatności, należy stosować ogólne zasady odliczania podatku naliczonego.
Kasowa metoda rozliczeń polega na tym, że obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 21 ust. 1 ustawy o VAT). Jeżeli więc należność nie zostanie uregulowana w ciągu 90 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, obowiązek podatkowy powstawał będzie owego 90. dnia. Natomiast wcześniejsze uregulowanie całości lub części należności powodować będzie powstanie obowiązku podatkowego w tej części.
Mali podatnicy rozliczający się metodą kasową w sposób szczególny dokonują również rozliczenia podatku naliczonego. Na podstawie art. 86 ust. 16 ustawy o VAT mogą oni obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony, dopiero w rozliczeniu za kwartał, w którym:
- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.
W taki sam sposób jak w przypadku podatku należnego, gdzie obowiązek podatkowy został związany z uregulowaniem należności przez kontrahenta, możliwość odliczenia podatku naliczonego została związana z uregulowaniem należności przez podatnika.
Uwaga
Zarówno w odniesieniu do podatku należnego, jak i podatku naliczonego nie ma mowy o otrzymaniu lub uiszczeniu zapłaty, lecz o uregulowaniu należności, co wskazuje, iż chodzi tu o wszystkie sposoby wygaśnięcia należności (w tym np. o potrącenie). Przy czym o ile obowiązek podatkowy w podatku należnym na pewno powstanie (choć odsunięty w czasie), nawet gdy kontrahent nie ureguluje swojej należności, o tyle brak uregulowania należności przez podatnika uniemożliwia mu dokonanie odliczenia.
|
Przykład Mały podatnik, korzystający z kasowej metody rozliczeń, w grudniu 2011 r. zakupił towar. Należność za zakupiony towar przelał sprzedawcy dopiero w maju 2012 r. Obowiązek podatkowy z tytułu przedmiotowej transakcji powstał w 90. dniu od dnia sprzedaży, jednak nabywca będzie mógł odliczyć podatek naliczony dopiero w deklaracji za kwartał, w którym dokonał zapłaty. |
| Reasumując |
Choć neutralność podatku VAT zakłada, że jednocześnie wykazywany jest obowiązek podatkowy po stronie dostawcy i podatek naliczony podlegający odliczeniu po stronie nabywcy towarów i usług, nie zawsze te dwie czynności odbywają się w tym samym okresie rozliczeniowym. Zdarza się często - jak w przypadku usług budowlanych, transportowych, czy przy usługach najmu, leasingu, dzierżawy, że podatek naliczony zostanie odliczony przez nabywcę wcześniej, niż usługodawca rozliczy podatek należny z tego tytułu.
Usługi powszechne - co do zasady - rozliczane są w tym samym momencie zarówno przez nabywcę, jak i dostawcę, ze względu na podobne uregulowania w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego i prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Z kolei mali podatnicy rozliczający podatek VAT metodą kasową niejednokrotnie będą wykazywali obowiązek podatkowy wcześniej niż nabywcy, którzy będą mogli odliczyć VAT naliczony dopiero z chwilą uregulowania należności.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
