Wynagrodzenie pracownika młodocianego

Pracownikiem młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat (art. 190 § 1 Kodeksu pracy).

Co do zasady, wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy ukończyli co najmniej gimnazjum i przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Młodociany, który nie posiada kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego, tj. nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Warunki takiego zatrudnienia określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. z 2014 r. poz. 232).

Wymienione przepisy określają minimalne granice wysokości wynagrodzenia młodocianych. W przypadku osób odbywających naukę zawodu jest ono uzależnione od zaawansowania w nauce i wynosi odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim. I tak w:

• I roku nauki - nie mniej niż 4% przeciętnego wynagrodzenia,
   
• II roku nauki - nie mniej niż 5% przeciętnego wynagrodzenia,
   
• III roku nauki - nie mniej niż 6% przeciętnego wynagrodzenia.

Natomiast pracownikom młodocianym przyuczającym się do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, o którym mowa wyżej.

Możliwość zatrudnienia młodocianych na podstawie umowy o pracę nie ogranicza się jednak do przygotowania zawodowego. Mogą oni także pracować zarobkowo wykonując prace lekkie (art. 200¹-200² Kodeksu pracy). W tym drugim przypadku powinni być opłacani na takich samych zasadach, jak pracownicy "dorośli".

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Każda osoba podejmująca aktywność zawodową na podstawie umowy o pracę, a więc także młodociany, obojętnie czy zatrudniony w celu przygotowania zawodowego, czy w celach wyłącznie zarobkowych, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Młodociany podlega też obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Obliczenie zaliczki na podatek

Pracodawca jako płatnik jest obowiązany obliczać i pobierać zaliczki na podatek dochodowy od osiągniętych przez pracownika młodocianego przychodów ze stosunku pracy.

Obliczając zaliczkę na podatek, pracodawca pomniejsza przychód pracownika młodocianego o tę część składek na ubezpieczenia społeczne, która jest finansowana przez samego ubezpieczonego. Pomniejszenie to nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku oraz dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Młodociany ma prawo do "standardowych" kosztów uzyskania przychodów, czyli 111,25 zł miesięcznie, a jeżeli miejsce jego stałego lub czasowego zamieszkania położone jest poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę - do kosztów w wysokości 139,06 zł miesięcznie. Aby pracodawca mógł zastosować podwyższone koszty uzyskania przychodów, powinien otrzymać od pracownika stosowne w tym zakresie oświadczenie.

Pracowników młodocianych, podobnie jak pozostałych podatników opodatkowanych według skali podatkowej, obowiązują dwie stawki podatkowe: 18% i 32%. Z reguły grupa pracowników, do której odnoszą się niniejsze wskazówki, osiąga niskie dochody, toteż wyższa stawka podatku stosowana jest w praktyce niezwykle rzadko.

Jeżeli przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w danym roku pracownik młodociany złoży pracodawcy oświadczenie na formularzu PIT-2, wówczas płatnik ma obowiązek pomniejszać zaliczki na podatek o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, czyli obecnie o kwotę 46,33 zł miesięcznie.

Zaliczkę na podatek pomniejsza się ponadto o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej w danym miesiącu. Kwota składki, o którą zmniejsza się zaliczkę na podatek nie może przekroczyć 7,75% podstawy jej wymiaru. Pomniejszenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku oraz dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Rozliczenie podatkowe po zakończeniu roku

Niskie dochody pracowników młodocianych sprawiają, że często zaliczka na podatek dochodowy wynosi 0 zł. Nie zwalnia to pracodawcy z obowiązku wystawienia - do końca lutego następnego roku podatkowego - informacji PIT-11. W formularzu tym wykazuje się bowiem nie tylko pobrane zaliczki, ale także uzyskane przez młodocianego przychody, a informacja ta jest niezbędna podatnikowi do prawidłowego złożenia zeznania rocznego. W tym przypadku zeznanie roczne w imieniu młodocianego pracownika powinni złożyć jego rodzice (opiekunowie prawni), chyba że w momencie składania rozliczenia pracownik osiągnął już 18 lat.

Jeżeli młodociany pracownik złoży - przed 10 stycznia następnego roku podatkowego - oświadczenie PIT-12, pracodawca nie wystawia PIT-11, jest natomiast zobowiązany dokonać rocznego obliczenia podatku na formularzu PIT-40.

Dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika młodocianego

Zgodnie z art. 70b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.), pracodawcom, którzy zawarli z młodocianymi pracownikami umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, przysługuje dofinansowanie kosztów kształcenia, jeżeli:

• pracodawca lub osoba prowadząca zakład w imieniu pracodawcy albo osoba zatrudniona u pracodawcy posiada kwalifikacje wymagane do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania;
   
• młodociany pracownik ukończył naukę zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy i zdał egzamin, zgodnie z odrębnymi przepisami.

Dofinansowanie przyznaje w drodze decyzji wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pracownika. Środki pieniężne na dofinansowanie pochodzą z Funduszu Pracy.

Otrzymana kwota dofinansowania stanowi dla pracodawcy przychód z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 2 updof oraz art. 12 ust. 1 pkt 1 updop).

Jednocześnie otrzymane dofinansowanie traktowane jest jako pomoc de minimis.