W listopadzie 2013 r. jeden z dłużników spółki z o.o. ogłosił upadłość likwidacyjną. Na wierzytelność od dłużnika spółka utworzyła w 2013 r. odpis aktualizujący. Na zgłoszenie wierzytelności do masy upadłości miała dwa miesiące. Czy jeśli spółka zgłosiła wierzytelność syndykowi dopiero w styczniu 2014 r., to będzie mogła odpis aktualizujący utworzony w 2013 r. uznać za koszt podatkowy w 2013 r.?
Termin zgłoszenia wierzytelności syndykowi masy upadłościowej podmiotu będącego dłużnikiem podatnika nie ma wpływu na datę zaliczenia przez podatnika do jego podatkowych kosztów odpisu związanego z uprawdopodobnieniem nieściągalności takiej wierzytelności.
Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 26a updop, zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów podlegają utworzone przez podatników odpisy aktualizujące wartość należności zaliczonych przez tych podatników uprzednio do ich przychodów należnych, jeżeli wystąpią przesłanki do uznania istnienia prawdopodobieństwa nieściągalności tych należności (wierzytelności). Przykładowy katalog takich przesłanek ustawodawca zawarł w art. 16 ust. 2a updop. Wskazał w nim m.in. sytuacje, w których dłużnik podatnika zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub ogłoszona została upadłość takiego dłużnika obejmująca likwidację majątku.
Przypomnijmy, że ogłoszenie upadłości danego podmiotu dopiero rozpoczyna postępowanie upadłościowe. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze - Dz. U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm. (dalej ustawy Pun), podstawową przesłanką do ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność firmy wobec dłużników (art. 10). Osoby prawne (np. spółki z o.o. i spółki akcyjne) oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawowo przysługuje zdolność prawna (np. spółki jawne i komandytowe), mogą również ogłosić upadłość, w przypadku kiedy na bieżąco regulują wszystkie zobowiązania, lecz suma ich zobowiązań jest większa niż zgromadzony majątek (art. 11 ustawy Pun).
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić sam dłużnik lub każdy z jego wierzycieli, a także inne osoby wskazane w tej ustawie (art. 20 ustawy Pun). Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym m.in.:
Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 51 ust. 2 ustawy Pun).
Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, który służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego (art. 61 ustawy Pun). W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w trakcie postępowania upadłościowego (art. 62 ustawy Pun). Wszelkie zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności jeszcze nie nastąpił, w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości (art. 91 ustawy Pun). W razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, podział majątku upadłego przedsiębiorcy, a w konsekwencji spłata jego zobowiązań może zostać dokonana nie wcześniej niż po zatwierdzeniu przez sąd sporządzonego przez syndyka planu podziału masy majątkowej upadłego (art. 352 ustawy Pun).
A zatem, już z dniem wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości, podatnik będący wierzycielem upadłego podmiotu może zaliczyć do swoich kosztów uzyskania przychodów odpis aktualizujący wartość należności (wierzytelności) przysługującej podatnikowi od tego podmiotu, jeżeli uprzednio należność tę podatnik - stosownie do treści art. 12 ust. 3 updop - zaliczył do swoich przychodów należnych, i jeżeli na należność tę podatnik utworzył zgodnie z przepisami o rachunkowości odpis aktualizujący. Nie ma przy tym znaczenia termin, w jakim wspomniana wierzytelność zgłoszona została syndykowi masy upadłego podmiotu.
Uznanie danej wierzytelności za nieściągalną lub zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odpisu aktualizującego należność, w związku z uznaniem, że uprawdopodobniona jest jej nieściągalność, nie wykluczają możliwości odzyskania przez podatnika kwot takiej wierzytelności. W takim jednak przypadku, kiedy podatnik zaliczył do kosztów odpis związany z wierzytelnością przysługującą mu od upadłego dłużnika, a całość lub część tej wierzytelności zostanie przez dłużnika podatnikowi spłacona, to zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 pkt 4 lub 4e updop, podatnik o kwotę "odzyskanej" wierzytelności lub jej części zobowiązany jest powiększyć swoje podatkowe przychody z datą otrzymania takiej spłaty.
|