Wypłata w 2013 r. zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy

Zarząd spółki z o.o. w 2013 r. zamierza podjąć decyzję o wypłacie zaliczki na poczet dywidendy za 2012 r. (sprawozdanie finansowe za 2012 r. jest sporządzone, ale nie zatwierdzone). Czy można tego dokonać na podstawie przepisów o przewidywanej dywidendzie (art. 194 i art. 195 K.s.h.)?

Zgodnie z zasadami określonymi w przepisach Kodeksu spółek handlowych (art. 194-195), umowa spółki może upoważniać zarząd do wypłaty wspólnikom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy, jeżeli spółka posiada środki wystarczające na wypłatę.

Ponadto wskazano, iż spółka może wypłacić zaliczkę na poczet przewidywanej dywidendy, jeżeli jej zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk.

Powyższe oznacza, że ww. przepisy art. 194 i 195 K.s.h. dają możliwość wypłaty zaliczki jedynie w odniesieniu do bieżącego roku obrotowego. Nie umożliwiają przy tym wypłaty zaliczki za rok już zakończony przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego. Takie rozumienie tego przepisu wynika z uzasadnienia projektu wprowadzonych zmian do ustawy K.s.h. ustawą nowelizującą z 12 grudnia 2003 r., gdzie stwierdzono:

"(…) zaliczki te nie stanowią zaliczek w ścisłym znaczeniu, a zatem wypłacanych po zamknięciu roku obrotowego na podstawie jeszcze nie zatwierdzonego (wstępnego) bilansu (…)".

Podobne interpretacje tego przepisu można odnaleźć w komentarzach do K.s.h. Przykładowo, M. Litwińska-Werner w Komentarzu do Kodeksu spółek handlowych z 2005 r., s. 535 stwierdziła m.in.:

"(…) Dotyczy więc ona (zaliczka) danego, bieżącego roku obrotowego i nie jest swoistym a’konto na poczet dywidendy za rok już zakończony (…)".

Tak też wyjaśniają R. Pabis, KSH. Komentarz. z 2012 r., s. 739 czy A. Kidyba Spółka z o.o. Komentarz z 2005 r., s. 395. Przeciwny pogląd wyraził S. Sołtysiński w komentarzu do Kodeksu Spółek Handlowych Tom II z 2005 r., s. 401.

Jak się wydaje, uwzględniając dominujący w doktrynie pogląd, w sytuacji przedstawionej w pytaniu zarząd nie może podjąć w 2013 r. uchwały o wypłacie zaliczki na poczet zysku za 2012 r. W takim przypadku podział zysku może nastąpić dopiero na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników o podziale zysku po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego.

Nie ma natomiast wątpliwości, że w 2013 r. po spełnieniu wymogów określonych w ww. art. 194 i 195 K.s.h., czyli m.in. po zatwierdzeniu sprawozdania za 2012 r., mogą być również wypłacane zaliczki na poczet zysku za bieżący rok, czyli 2013.

Należy przy tym pamiętać, że zaliczka taka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne (por. art. 195 K.s.h.).

Powyższe oznacza, że zwiększenie zysku przewidzianego do wypłaty zaliczki może nastąpić jedynie o kapitały rezerwowe utworzone z zysku i będące w dyspozycji zarządu. R. Pabis w komentarzu do K.s.h. z 2012 r. wskazuje, że wykorzystanie w celu wypłaty zaliczki kwot zgromadzonych w kapitale rezerwowym wymaga istnienia odpowiedniego postanowienia w umowie spółki, upoważniającego zarząd do dysponowania tymi środkami w tym celu, jeżeli dany kapitał utworzono na podstawie umowy spółki. W razie gdy podstawą utworzenia kapitału rezerwowego była uchwała wspólników, wówczas ich uchwała będzie wystarczającą podstawą dla udzielenia zarządowi upoważnienia do dysponowania kapitałem na wypłatę zaliczki na poczet dywidendy.

Ponadto należy pamiętać, że na wypłatę zaliczki zarząd nie może przeznaczyć niepodzielonych zysków z lat poprzednich ani kwot pochodzących z kapitału zapasowego. Niepodzielone zyski z lat ubiegłych czy kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału, można natomiast uwzględnić przy wypłacie dywidendy (por. art. 192 K.s.h.).

Zaliczka na poczet dywidendy powinna być wypłacona wszystkim wspólnikom, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały w sprawie zaliczki, o której mowa w art. 194-195 K.s.h.

Zatem uwzględniając powyższe regulacje, aby wypłata zaliczki na poczet dywidendy była możliwa:

• zarząd (w stosowny sposób upoważniony) musi podjąć uchwałę w tym zakresie,
   
• spółka musi posiadać środki na jej wypłatę,
   
• zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy musi wykazywać zysk,
   
• zaliczka nie może przekroczyć połowy zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, przy czym sumę tę pomniejszają niepokryte straty i udziały własne.

Dodajmy, iż zaliczka na poczet dywidendy, wypłacana wspólnikom będącym osobami fizycznymi, stanowi dla nich przychód z kapitałów pieniężnych (analogicznie jak dywidenda). Od przychodu tego spółka wypłacająca (płatnik) pobiera zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19% (por. art. 17 ust. 1 pkt 4 w powiązaniu z art. 30a ustawy o PDOF). Natomiast w sytuacji, gdy spółka wypłaca zaliczkę na rzecz wspólnika będącego podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, zastosowanie znajdzie art. 22 ust. 1 ustawy o PDOP. Podatek od dochodów (przychodów) z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Polski wynosi tyle samo co w przypadku osób fizycznych, czyli 19% uzyskanego przychodu. W niektórych przypadkach istnieje możliwość zastosowania zwolnienia od tego podatku (por. m.in. art. 22 ust. 4-4d z uwzględnieniem art. 26 ust. 1f ustawy o PDOP).

W świetle prawa bilansowego, wypłacone udziałowcom (wspólnikom) zaliczki na poczet przewidywanego zysku traktowane są jako śródroczny podział zysku jednostki (por. 53 ust. 5 ustawy o rachunkowości). W księgach rachunkowych spółki wypłacającej ewidencja księgowa wypłaty ww. zaliczki może wyglądać następująco:

Dekretacja:

Księgowania: