Opodatkowanie i oskładkowanie przychodów z kontraktu menedżerskiego

W myśl art. 13 pkt 9 updof, przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - uważa się za przychody z działalności wykonywanej osobiście.

Taka kwalifikacja przychodów z umów menedżerskich stała się przedmiotem licznych sporów pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 19 lipca 2007 r., sygn. akt K 11/06 stwierdził jednak, że art. 13 pkt 9 updof nie jest wadliwy legislacyjnie i nie narusza Konstytucji RP.

Taki pogląd prezentują w swych wyjaśnieniach organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 17 grudnia 2012 r., nr ILPB1/415-909/12-4/AA, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 24 sierpnia 2012 r., nr ITPB1/415-624/12/PSZ, a wcześniej Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 31 maja 2010 r., nr DD2/033/95/KBF/10/403. Stanowisko takie znajduje potwierdzenie również w orzecznictwie sądów administracyjnych, m.in. w podjętej przez NSA uchwale z 26 kwietnia 2010 r., sygn. akt II FPS 10/09, a także w wyrokach NSA z 3 lutego 2011 r., sygn. akt II FSK 1730/09 oraz z 14 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 2137/09.

Trzeba przy tym zauważyć, że przychodami menedżera z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 9 updof, są nie tylko otrzymane (lub postawione do jego dyspozycji) pieniądze i wartości pieniężne, lecz również otrzymane przez tę osobę świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia.

Co istotne - jeżeli menedżer wystawia spółce fakturę za usługi świadczone w ramach kontraktu menedżerskiego, to do jego przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie zalicza się należnego podatku VAT (wynika to z art. 155 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.). Tak więc przychód menedżera stanowi kwota netto wynikająca z faktury.

Spółka, która dokonuje świadczeń z tytułu działalności wykonywanej osobiście przez menedżera będącego polskim rezydentem, co do zasady, jest obowiązana (jako płatnik), pobierać 18% zaliczkę na podatek dochodowy, obliczoną zgodnie z art. 41 ust. 1 i 1a updof.

Podstawę obliczenia zaliczki na podatek stanowi przychód uzyskany na podstawie kontraktu menedżerskiego (po wyłączeniu świadczeń zwolnionych od podatku na podstawie art. 21 updof), pomniejszony o:

• zryczałtowane koszty uzyskania przychodu w wysokości 111,25 zł miesięcznie,
   
• potrącone przez płatnika w danym miesiącu ze środków podatnika składki na ubezpieczenia społeczne (z wyjątkiem składek, których podstawę wymiaru stanowi przychód zwolniony od podatku).

Na wniosek podatnika, płatnik może przyjąć przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy stawkę 32%, zamiast stawki 18%. Tak wynika z art. 41a updof.

Obliczoną zaliczkę na podatek zmniejsza się o pobraną przez płatnika składkę na ubezpieczenie zdrowotne (odliczenie nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki). Jednak nie podlegają odliczeniu składki zdrowotne, których podstawę wymiaru stanowi przychód wolny od podatku.

Kwotę pobranej zaliczki na podatek dochodowy spółka (tj. płatnik) powinna przekazać na rachunek urzędu skarbowego do 20 dnia następnego miesiąca. Z kolei do końca stycznia następnego roku spółka obowiązana jest przesłać do urzędu skarbowego zbiorczą deklarację roczną PIT-4R (w razie wcześniejszego zaprzestania działalności przez płatnika - deklarację trzeba przesłać do dnia zaprzestania działalności). Natomiast do końca lutego następnego roku spółka powinna przekazać menedżerowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu dla miejsca zamieszkania tej osoby imienną informację PIT-11 (w razie zaprzestania działalności przez płatnika przed tym terminem - informację należy przekazać do dnia zaprzestania tej działalności).

Przypominamy, że jeżeli zachodzą okoliczności wskazane w art. 30 ust. 1 pkt 5a updof (czyli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł), to od przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 9 updof, płatnik powinien pobrać zryczałtowany podatek w wysokości 18% przychodu. Przychodu opodatkowanego w formie ryczałtu podatnik nie wykazuje w zeznaniu podatkowym.

Dla celów ubezpieczeniowych osoba zatrudniona na podstawie kontraktu menedżerskiego (umowy cywilnoprawnej) podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego na takich samych zasadach jak zleceniobiorca. Dotyczy to również sytuacji, gdy zawarła ona kontrakt w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i uzyskuje przychody jedynie z tytułu tego kontraktu.

W konsekwencji menedżer podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu, a także ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast ubezpieczeniu chorobowemu podlega dobrowolnie.

Spółka, która zatrudniła menedżera na podstawie kontraktu, ma obowiązek - jako płatnik - obliczać i przekazywać co miesiąc do ZUS składki na ubezpieczenia społeczne i składkę na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby (ewentualnie także składki na Fundusz Pracy i FGŚP).

Kwestia podlegania ubezpieczeniom społecznym, przedstawia się jednak odmiennie, w przypadku gdy występuje tzw. zbieg tytułów do ubezpieczeń, tj. jeżeli oprócz przychodów z kontraktu menedżerskiego, menedżer uzyskuje również przychody z prowadzenia działalności gospodarczej. W takiej sytuacji menedżer podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych z tego tytułu, który powstał wcześniej (art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Może on również dobrowolnie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami społecznymi z drugiego tytułu bądź zmienić tytuł ubezpieczeń. Przy czym wyboru ubezpieczeń społecznych może dokonać osoba, która z tytułu kontraktu menedżerskiego uzyskuje przychód podlegający oskładkowaniu w wysokości wynoszącej co najmniej tyle, ile obowiązująca ją najniższa podstawa wymiaru składek z tytułu działalności gospodarczej (art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Gdyby bowiem przychód podlegający oskładkowaniu z kontraktu menedżerskiego był niższy niż najniższa podstawa z działalności obowiązująca tę osobę, to ubezpieczenia społeczne byłyby obowiązkowe z działalności (z kontraktu dobrowolne).

Składka na ubezpieczenie zdrowotne natomiast jest obowiązkowa od przychodów z każdego tytułu (z racji wykonywania kontraktu menedżerskiego oraz z prowadzenia działalności gospodarczej przez tę samą osobę).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywania kontraktu menedżerskiego, co do zasady, stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskany przez menedżera z tytułu zatrudnienia w ramach zawartego kontraktu. Zatem gdy menedżer wystawia spółce fakturę za świadczone usługi, to do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyjmuje się kwotę netto wynikającą z tej faktury.

Trzeba przy tym zauważyć, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne menedżera stosuje się odpowiednio przepisy § 2-4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Do ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne menedżera stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z tym że podstawę tę pomniejsza się o składki na ubezpieczenia społeczne, w części finansowej przez menedżera (art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).