Opłata adiacencka w księgach rachunkowych urzędu gminy

Proszę o wskazanie zasad ewidencji opłaty adiacenckiej z płatnością rozłożoną na raty. Czy powinny być one ewidencjonowane wyłącznie na koncie 221, czy też na koncie 226 służącym do ewidencji długoterminowych należności z tytułu dochodów budżetowych?

Regulacje prawne dotyczące opłaty adiacenckiej

Podstawowe regulacje prawne dotyczące opłaty adiacenckiej zawarte są w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. nr 102, poz. 651 ze zm.). Z definicji zawartej w art. 4 pkt 11 tej ustawy wynika, że przez opłatę adiacencką rozumie się opłatę ustaloną w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, albo opłatę ustaloną w związku ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a także podziałem nieruchomości. Szczegółowe zasady dotyczące ustalania opłaty adiacenckiej - w zależności od tytułu, którego ona dotyczy - określają przepisy art. 98a, 104, 107, 108 i 144-148b ustawy o gospodarce nieruchomościami. Co do zasady z przepisów tych wynika, że wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustalana jest przez radę gminy w drodze uchwały, zaś decyzję o ustaleniu tej opłaty wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.

Ujęcie należności z tytułu opłaty adiacenckiej w księgach rachunkowych

Zaliczenie należności z tytułu opłaty adiacenckiej do należności krótko- lub długoterminowych zależy od spełnienia ustawowych warunków. Jak wynika z przepisów art. 3 ust. 1 pkt 18 lit. c) ustawy o rachunkowości, do należności krótkoterminowych zalicza się należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezliczonych do aktywów finansowych, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Z kolei za należności długoterminowe uznaje się należności, których termin spłaty przypada w okresie dłuższym niż rok od dnia bilansowego. Jeżeli spłata należności ma nastąpić ratami, to raty płatne w roku obrotowym następującym po dniu bilansowym oraz raty zaległe, których termin płatności już minął, traktuje się jako zobowiązania krótkoterminowe, a te płatne w okresie dłuższym niż rok od dnia bilansowego - jako długoterminowe. Przykładowo w odniesieniu do dnia bilansowego przypadającego na 31 grudnia 2013 r. do należności długoterminowych zostaną zaliczone te, których termin spłaty przypada na 2015 r. i lata późniejsze. Natomiast do należności krótkoterminowych te przypadające do spłaty w 2014 r.

W jednostkach budżetowych do ewidencji należności z tytułu dochodów budżetowych służą konta 221 "Należności z tytułu dochodów budżetowych" i 226 "Długoterminowe należności budżetowe". Zasady funkcjonowania tych kont zostały zawarte w załączniku nr 3 "Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych" do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 289). Jak wynika z opisu do konta 221 służy ono do ewidencji należności jednostek z tytułu dochodów budżetowych. Na koncie tym ujmuje się również należności z tytułu podatków pobieranych przez właściwe organy. Zapisy z tego tytułu mogą być dokonywane na koniec okresów sprawozdawczych na podstawie sprawozdań z ewidencji podatkowej (zaległości i nadpłaty). Ewidencja szczegółowa do konta 221 powinna być prowadzona według dłużników i podziałek klasyfikacji budżetowej oraz budżetów, których należności dotyczą.

Z kolei konto 226 służy do ewidencji długoterminowych należności lub długoterminowych rozliczeń z budżetem. Ewidencja szczegółowa prowadzona do tego konta powinna zapewnić możliwość ustalenia stanu poszczególnych należności budżetowych.

W jaki sposób wykazać należności z tytułu opłaty adiacenckiej w sprawozdaniu Rb-27S? Czy wykazać tylko należności dotyczące danego roku (np. 2014), czy też wszystkie należności (również dotyczące przyszłych lat - po 2014)?

Naszym zdaniem w sprawozdaniu budżetowym Rb-27S "Miesięczne/roczne sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego/samorządowej jednostki budżetowej" w kolumnie 5 "Należności" (salda początkowe plus przypisy minus odpisy) powinna zostać ujęta pełna kwota należności (tj. 50.000 zł). Po uregulowaniu należności (wpływ kwoty na wskazany w decyzji rachunek bankowy gminy) za 2014 r. w kolumnach: 7 "Dochody wykonane" (wpływy minus zwroty) i 8 "Dochody otrzymane" zostanie wykazana kwota: 10.000 zł, co oznacza, że w kolumnie 9 "Saldo końcowe, należności pozostałe do zapłaty, w tym ogółem" powinna zostać wykazana kwota: 40.000 zł.