Zapłata podatków wspólników z konta spółki jawnej

Podatek dochodowy wspólników spółki jawnej był do tej pory opłacany z rachunku bankowego należącego do spółki. Otrzymaliśmy jednak pismo z urzędu skarbowego, że takie operacje nie będą dłużej uznawane za skuteczne wywiązywanie się przez wspólników z obowiązku zapłaty należnych od nich podatków. Czy urząd skarbowy może tak postąpić?

Opłacanie podatków przez osobę trzecią

Podatnik sam musi płacić swoje podatki. Rozstrzygnął to NSA w uchwale z 26 maja 2008 r., sygn. akt I FPS 8/07. Sąd podkreślił, że zobowiązanym do uiszczenia podatku jest podatnik. W konsekwencji tylko zapłata dokonana przez niego prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania wobec fiskusa. Taka jest istota stosunku zobowiązaniowego w prawie podatkowym. Zasada ta obowiązuje niezależnie od tego, w jakiej formie uiszczany jest podatek: gotówką czy przelewem.

W spółce jawnej podatnikami podatku dochodowego są wspólnicy. Pod względem formalnym, organizacyjnym, majątkowym są oni odrębnymi od spółki podmiotami. Spółka jawna nie ma osobowości prawnej, ale posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. W konsekwencji może we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Może również posiadać prawa majątkowe odrębne od praw majątkowych wspólników. Wynika to z art. 8 i art. 28 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.). Spółka jawna może więc mieć swój rachunek bankowy. Ona jest wówczas stroną umowy z bankiem, a nie wspólnicy. Rachunku bankowego spółki nie wolno utożsamiać z kontem wspólnika (chyba że jest jego współposiadaczem). Znajdujące się na nim środki stanowią jej majątek. W takiej sytuacji spółka jawna nie może ze swojego konta bankowego opłacać zaliczek na podatek dochodowy wspólników. Nie powoduje to wygaśnięcia ich zobowiązań wobec fiskusa.

Możliwość uregulowania podatku przez osobę trzecią - rozumianą nie tylko jako osoba fizyczna, ale również firma - nie jest jednak całkowicie wykluczona. Dopuszcza się takie rozwiązanie, gdy działa ona w charakterze posłańca lub wyręczyciela. Nie są to pojęcia normatywne. Pojawiły się natomiast we wspomnianej wcześniej uchwale NSA z 26 maja 2008 r. Rola posłańca lub wyręczyciela sprowadza się do faktycznego uiszczenia podatku, ale z pieniędzy otrzymanych na ten cel od podatnika. Pełni ją np. pracownik rozliczający się z urzędem skarbowym w ramach powierzonych mu obowiązków służbowych czy krewny uiszczający za podatnika podatek z pieniędzy od niego uzyskanych. W takim przypadku uznaje się, że podatek został wpłacony przez podatnika - chociaż w przekazaniu pieniędzy wyręczyła go osoba trzecia. Aby w opisywanym przypadku spółka jawna mogła być uznana za takiego posłańca, wspólnicy musieliby wcześniej powierzyć jej środki na uregulowanie podatku. W przeciwnym razie zobowiązania wspólników wobec fiskusa nie wygasną.

Potwierdzenie tego stanowiska można znaleźć w orzecznictwie sądów administracyjnych - z tym że w rozstrzygnięciach dotyczących innych spółek osobowych prawa handlowego. NSA w wyroku z 22 sierpnia 2008 r., sygn. akt II FSK 981/08, stwierdził, że spółka komandytowa, przelewając ze swojego rachunku bankowego pieniądze na zaliczki na podatek dochodowy wspólnika, może być uznana za posłańca tylko wtedy, gdy uprzednio wspólnik powierzył jej na to środki. Nie wystarczy przy tym, że spółka potwierdziła tytuł wpłaty, a urząd skarbowy do tej pory nie kwestionował tej praktyki.

Gotówka i przelew jako formy płatności podatków

W przypadku gdy spółka jawna nie działa w charakterze posłańca lub wyręczyciela, nie może płacić podatków za wspólników. Muszą sami to robić. W rozliczeniach z urzędem skarbowym obowiązują dwie formy płatności podatków, w tym zaliczek na podatek. Mogą być one uiszczane gotówką lub przelewem. Nie każdy może jednak wybrać formę płatności.

Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, zobowiązani do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów, muszą regulować podatki przelewem. Wynika to z art. 61 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.). Przepisu nakazującego bezgotówkowe rozliczenia nie stosuje się w przypadku uiszczanej przez nich opłaty skarbowej, podatków opłacanych znakami akcyzy, podatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Nie ma on zastosowania również do pobierania podatków w związku z wykonywaniem funkcji płatnika lub inkasenta. Na odstępstwo od zasady bezgotówkowego rozliczania się z fiskusem mogą jednak pozwolić sobie mikroprzedsiębiorcy. Mogą oni płacić podatki gotówką. Aby być uznanym za mikroprzedsiębiorcę, trzeba spełniać warunki wskazane w art. 104 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.). Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Wielkości wyrażone w euro przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy.

Podatnicy rozliczający się z fiskusem bezgotówkowo mogą korzystać z usług banku, SKOK-u, a od 24 października 2011 r. także instytucji płatniczych. Za termin dokonania zapłaty podatku uważa się dzień obciążenia ich rachunku na podstawie polecenia przelewu. Stanowi o tym art. 60 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Nieco inaczej jest w przypadku korzystania z rachunku założonego w banku, instytucji kredytowej lub unijnej instytucji płatniczej, które nie mają siedziby bądź oddziału w Polsce. W takim wypadku za termin zapłaty podatku uważa się dzień obciążenia tego rachunku tylko wtedy, gdy uiszczona kwota znajdzie się na koncie urzędu skarbowego do końca następnego dnia roboczego po otrzymaniu przez bank, instytucję kredytową lub unijną instytucję płatniczą zlecenia płatniczego od podatnika. Okres ten może być przedłużony o jeden dzień roboczy, jeżeli zlecenie płatnicze zostało złożone w formie papierowej. Takie terminy wynikają z art. 54 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. nr 199, poz. 1175 ze zm.) w związku z art. 60 § 1a Ordynacji podatkowej. Jeżeli zostaną przekroczone, za datę zapłaty podatku uważa się dzień uznania rachunku bankowego urzędu skarbowego.

Większych problemów z dotrzymaniem terminu płatności nie powinno być w przypadku uiszczania podatku gotówką. Wpłaty można dokonać w kasie urzędu skarbowego lub na jego rachunek w placówce pocztowej, banku, SKOK-u, a od 24 października 2011 r. także w instytucji płatniczej i biurze usług płatniczych. Terminem zapłaty podatku gotówką jest dzień wpłacenia odpowiedniej kwoty w jednym z tych podmiotów. Wynika to z art. 60 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej.